Namazın Ruhuna Ulaşmak: Şekilden Öz’e Yolculuk

Namaz, İslam’ın en temel ibadetlerinden biridir ve mü’minin hayatında hem dünyevi hem de uhrevi anlamda derin etkiler bırakması gereken bir ibadettir. Ancak Kur’an-ı Kerim’de yer alan bazı ayetler, sadece namazı kılmanın yeterli olmadığını, asıl olanın onu hakkıyla eda etmek olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Maûn Suresi’nde şöyle buyrulur:
“Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki, onlar namazlarını ciddiye almazlar. Onlar (namazlarıyla) gösteriş yaparlar.” (Maûn, 107/4-6)
Bu ayet, namaz kıldığı hâlde namazın ruhundan uzak olan, onu bir alışkanlık ya da gösteriş vesilesi haline getiren kimseler hakkında ciddi bir uyarıdır. Namazda sıkça okuduğumuz bu ayetin muhatabının biz olabileceğini düşünmek, ibadetlerimizi gözden geçirme noktasında önemlidir.
Gerçek anlamda kılınan bir namaz, insanın hayatında köklü değişimlere yol açmalıdır. Namaz, yalnızca belirli vakitlerde tekrar edilen fiziksel hareketlerden ibaret değil; aynı zamanda kişinin kalbini, zihnini ve yaşam tarzını etkileyen bir ibadettir. Kur’an-ı Kerim bu konuda şöyle buyurur:
“(Ey Muhammed!) Kitaptan sana vahyolunanı oku, namazı da dosdoğru kıl. Çünkü namaz, insanı hayasızlıktan ve kötülükten alıkor. Allah’ı anmak (olan namaz) elbette en büyük ibadettir. Allah yaptıklarınızı biliyor.” (Ankebût, 29/45)
Eğer bir kişi düzenli olarak namaz kılmasına rağmen hayatında hayasızlık ve kötülükler devam ediyorsa, o zaman ibadetlerin şekli ve içeriği üzerinde ciddi bir muhasebe yapması gerekir. Çünkü Allah’ın huzurunda eğilen bir kalp, O’nun emir ve yasaklarına duyarsız kalamaz.
Hadis-i şerifte de bu duruma dikkat çekilir:
“Nice oruç tutanlar vardır ki, oruçtan onlara sadece açlık kalır. Nice gece namazı kılanlar vardır ki, onlara sadece uykusuzluk kalır.” (İbn Mâce)
Bu uyarı, ibadetlerin özünü kavramadan yerine getirilmesinin, kişiye beklenen manevi faydayı sağlamayabileceğini göstermektedir. Namaz, şekliyle birlikte ruhuyla da yaşanmalıdır. Ancak bu şekilde bir müminin hayatında inkılap (köklü değişim) meydana getirebilir.
Sonuç olarak, kıldığımız namazların bizleri ne derece dönüştürdüğünü, davranışlarımızda ve hayat tarzımızda nasıl bir etki bıraktığını sürekli olarak sorgulamalıyız. Zira gerçek namaz, kişiyi sadece belirli vakitlerde Allah’a yönelten değil, hayatın her anında O’nun huzurunda yaşadığını hissettiren bir ibadettir.