KONYA’NIN TARİHİ BİR SEMTİ 'SEDİRLER' VE 'SADIR SULTAN'

Selçuklu dönemi büyüklerinden birisi de SADR SULTANDIR. Asıl adı Bekir, Sadreddin Sadri’de onun lakabıdır. Sadır Sultan olarak ün yapmıştır. Babasının adı ise Zeki’dir. Konya’nın tarihi semti SEDİRLERE adını veren velidir. Âlim, fazıl, edip ve şâir bir zat olan Sadır Sultan aynı zamanda da dönemin meşhur hekimlerindendi. Mevlana’nın muasırı olduğu rivayet edilir.

Günümüzde “SEDİRLER” diye anılan büyük yerleşim sahasının tarihi mezarlığındaki türbesinde meftundur. Son yarım asır içerisinde inşâ edilmiş, günümüzde ise kerpiçten yapılmış olan mütevazı türbesi yakın tarihte onarılmıştır. Bazı tarihi kaynaklarda da derin bir şâir olduğu yazılıdır. Güzel sanatlara yatkınlığının yanında devrin seçkin tabiplerinden olduğu bilinir. Hayatı hakkında fazla bilgi ve belge bulunmadığı için doğum ve ölümü hakkında kesin bilgiye sahip değiliz.

Selçuklu Konya’sının ilim, fikir, kültür ve sanat çevrelerince yakinen bilinen Sadır Sultanın hakkında ünlü mutasavvıf Sadreddin Konevi ile benzerlikleri olduğuna işaret etmekteyiz. SADR unvanı Selçuklu tarihinde iki anlamda kullanılmıştır. Birincisi “göğüs, kalp, merkez, ön, öncü baş, başkan” anlamında olup ilim, fikir, irfan, erbabı ve manen büyük şahsiyetler için bir hürmet ve muhabbet ifadesi olarak verilmiştir. İkincisi ise; bazı devlet adamlarına verilen unvandır. Devlet yönetiminde bir mevkii ifade eder.

Zeki oğlu Ebû Bekir’e bu unvanın verilişi tıp ilminde olduğu gibi, şiir hitabet sanatlarında elde ettiği üstünlüklerinden dolayıdır. Sahip olduğu tıbbî bilgi ve tecrübeleri ile halkın hastalıklarını tedavi eden SADR KONEVİ, halkının sevinç ve ızdıraplarına ortak olmayı da bilen güçlü bir halk şairidir. “Münşiâd” kitabesindeki şiirlerine göre “Devrin büyük ve içli bir vatan ve istiklâl şâiridir. Moğol istilaları karşısında duyduğu büyük azabı derin bir hüzünle dile getirmiş, terennüm eylemiştir.

Sadır Konevi adıyla gönüllere taht kuran Ebû Bekir’e tarihte Mevlevilerinde son derece saygı gösterdikleri bilinir. Her Muharrem ayında Mevleviler onun türbesine kadar gelerek büyük bir tazimle ziyarette bulunurlardı. Türbenin yanındaki Türbedar odalarında kalan görevlilerin ilgisi altında uzun yıllar güzel bir şekilde vefakârlığın, kadirşinaslığın, büyüklere sevgi ve saygının, şükran duygularının mücessem timsali olarak ayakta kalan türbe aradan geçen yüz yılar sonra maalesef terk edilmiş, yok olmuş ve yerine bugünkü mütevazı yapı inşa edilmiştir. Sadr Sultanın muhteşem türbesi gibi, yakınındaki tekkesi de yok olmuştur. Eski vakıf kayıtlarında adından emlak ve gelirlerinden bahsedilen tekke, Konya’nın kültür ve tefekkür tarihinde halkın ihya ve irşâdında önemli görevler yerine getirmiştir. Sadr Sultanın türbesinin bulunduğu semtten bugün “SEDİRLER” şeklinde çoğul şekilde anlatılır. Buna bakarak tarih açısından yapılacak yeni araştırma ile bu semtte SADR adıyla anılan başka kişilerin olup olmadığını ortaya koyacaktır.

Her şeyden önce Türk Tıp ve Tasavvuf Tarihinin ünlü simalarından olan Sadr-ı Konevi Ebu Bekir’in şanına yakışır şeklide tanıtılması her faniye nasip olmayacak bir şeref olacaktır. Bu şerefe erişmek isteyen vefakar ve kadirşinas kişilerin bu onur verici hizmeti yerine getirmede geç kalmamalarını istiyoruz. Sadr Sultan’a hizmet sadre şifa, derde deva, ruha gıda ve gönle cila vesilesidir. SAYGILARIMLA…

Not: Faydalandığım Kaynak KONYA VELİLERİ kitabıdır.