Konya
°C
KAYIP ŞEHİR …
KAYIP ŞEHİR …- Kerim ÇINAR- Yeni Meram Gazetesi
Konya’nın tarih boyunca çevre ilçeler ve köylerle sosyal, ekonomik ve kültürel olarak bağ kurduğu yer; eski otogar(garaj) ve çevresidir. Eski garaj; kırsal terminal, açık pazar alanı, iki cami, iki türbenin yer aldığı sivil mimarlık örnekleriyle tarihi kentsel alanı oluşturur.
Tarih boyunca Konya’nın civar köylerinden kente günü-birlik gelenlerin alış-veriş yaptığı, ihtiyaçlarını karşıladığı, hemşerileri ile kendi yöresine göre insani ilişkilerin yaşandığı kentli ve köylünün bağ kurduğu alan olmuştur. Köyden, kente gelenlerin gerekirse bir gece konakladığı ertesi günü de işlerini tamamladıktan sonra tekrar otobüsüne binip köyüne gittiği, ayrılma, buluşma, paylaşma ve dayanışma yeri olmuştur.
Konya, büyükşehir olduktan sonra ilçe belediyeler de sınırlarını belirleyince eski garaj ve civarı Karatay ilçesi sınırları içerisinde kalmıştır. Karatay ilçe belediyesi, merkez ilçe olması sebebiyle kendine bağımsız bir belediye hizmet binası yapmayı hedeflemiştir. Büyükşehir Belediyesine verilen yetkiler dahilinde eski garaj civarında kentsel tasarım planlaması yaparak, Karatay ilçe belediyesi için yeni imar alanları oluşturmuştur.
Yapılan imar planlamaları ve kentsel tasarımlar kamusal hizmet amaçlı olduğu için söz konusu alanın tamamı kamulaştırılmıştır. Böylece 1996 yılında Karatay kentsel tasarım ulusal mimari proje yarışmasına çıkılmıştır. Ulusal Mimari proje yarışmasına, bu şehrin evladı olarak da sorumluluk bilinciyle, ben de başkanı bulunduğum mimari proje ekibiyle yarışmaya katıldım.
Yarışma alanı içerisinde tescilli iki türbe ve bir caminin bulunduğu dört tarafı yollarla sınırlandırılmış ve boşaltılmış bir ada şeklinde belirlenmiştir. Yarışma alanı içerinde tescilli tarihi binalar ve azda olsa geriye kalan yeşil alanın korunması dışında ne varsa yıkılmıştır. Yarışmadan istenilen ihtiyaç programı ise; Karatay Belediyesi hizmet binası, Kırsal Terminal, Benzinlik, Tellal Pazar’ı, Açık Pazar yeri ve İlçe kent Meydanı olacak şeklinde belirlenmiştir.
Mimari Jüri; TMMOB Mimarlar odası Genel Merkezinin öngördüğü gibi, Konya hakkında bir fikri olmayan mimar üyelerden ve raportörler ise Büyük Şehir Belediyesi çalışanlarından da oluşturulmuştur. Yarışmaya Konya’dan sadece iki proje, çoğunluğu Konya dışından olmak üzere toplam elliye yakın proje katılmıştır. Yarışmada birinci seçilen projenin uygulanması üzerine Karatay Belediyesi ile proje müellifleri anlaşmaya varmıştır. Bu durum biz mimarları çok umutlandırmış ve heyecanlandırmıştır. Çünkü tarihinde az rastlanılan bir durumla karşı karşıya gelinmiş ve genç mimarlar olarak projelerin elde edilmesi şeklinin bundan sonra hep yarışmayla olacağı umudu doğmuştur.
Uygulamaya öncelikle Kırsal Terminalle ve benzinlikle başlanmış oldu. Daha sonra Tellal pazarı, dükkanlar ve açık Pazar alanı eklendi. Ancak Karatay Belediyesi binası ve diğer kamu alanları yapılmadı ve daha sonra yer seçiminde hata yapıldığı açıklandı. Böylece heyecanla başlanılan Kentsel Tasarım Projesi ve yarışma sonrası heyecanımız, umudumuz yarım kaldı.
Buna karşın söz konusu alanın karşı adasına geçilerek, yeniden imar alanı oluşturuldu. Daha sonra yeniden başka projeler yaptırılarak, anlamsız metal kaplamalı Belediye hizmet binası ile ne arastaya ne de bedestene benzeyen bir dizi dükkanlar oluşturuldu. Belediye hizmet binası çevresiyle de bütünleşememiştir.
Kısacası Eski garaj ve civarının sosyal dokusu Tollu oğlu camisi, bir cami ve iki türbe dışında ne varsa yıkıldı, yok edildi. Belediyenin karşısında yalnız kalan Tollu oğlu Camisi kimlikli taş yapısıyla tek başına sanki geçmişin hesabını sorarcasına ayakta duruyor.
Eski garaj tam anlamıyla “eski garaj” olarak sosyal ve kültürel belleğimizin eski tozlu raflarında yerini almıştır.
Benzinlik ve kırsal terminal binası yeniden tekrar yapıldıysa da artık, köylü-kentli sosyal ilişkileri eskisi gibi kurulamamış ve kaybolmuştur.
Böylece kent insana, insan kente ve hatta insan insana yabancılaştı…! Yozlaştı…!
Yapılan planlama ve imar çalışmaları sadece yol düzenleme ve adalardan mı oluşuyordu? Geçmişten kalan izler sadece cami ve türbelerden mi ibaretti?
Ulusal Mimari Proje Yarışması neden yapılmıştı? Uygulama projeleri niçin çizildi?
Madem kamu binaları yapılmayacaktı da, neden geleneksel doku yıkıldı? Acaba neyi var, neyi yok ettik?
“Neyi arıyorsan o’sun sen…” Hz. Mevlâna
Karatay Kentsel Tasarım çalışmasının üzerinden yirmi beş yıl geçmiş olmasına rağmen, yıkılan geleneksel dokunun yerine yeni yapılan binaların birbiri ile ilişkileri halen kurulamamıştır. Binaların birbirinden ayrışması sonucunda, yabancılaşan, yozlaşan, kimliksiz ve hiçbir anlam ifade etmeyen bir alan ortaya çıkmıştır. Araçların kıymetli olduğu insanları kaybolduğu kent içinde anlamsız alanlar her geçen gün artmaktadır. Bugün ise, boş kalan Karatay kentsel tasarım alanı Belediye otobüslerinin otoparkı olarak kullanılmaktadır.
Tarihin geçmiş izlerini taşıyan bu kadim şehrin toprağının altında her doksan santiminde bir medeniyet gizlidir. Karatay Belediyesi önünde düzenlenen döner yol kavşağının altıda tarihi ticari şehir hanları yatar. Bu toprakların altıda daha niceleri var ki kimse bilmez…
Eğer bir şeyi korumuyorsan, ona sahip olmayı hak etmiyorsundur… Erich Fromm
Selamlarımla…
HABER YORUMLARI
-
Henüz yorum yapılmamış.İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.