SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA AMAÇLARINI İLÇE YÖNETİMLERİ DÜZEYİNDE ANALİZ

Dünya Liderleri 2015 yılında, 2030’a kadar 17 küresel amaç üzerinde uzlaşarak Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını ilan etmiştir Bunlar; yoksulluğa son; açlığa son; sağlık ve kaliteli yaşam; nitelikli eğitim; toplumsal cinsiyet eşitliği; temiz su ve sanitasyon; erişilebilir ve temiz enerji; insana yakışır iş ve ekonomik büyüme; sanayi, yenilikçilik ve altyapı, eşitsizliklerin azaltılması; sürdürülebilir şehirler ve topluluklar; sorumlu üretim ve tüketim; ikim eylemi; sudaki yaşam; karasal yaşam; barış, adalet ve güçlü kurumlar; amaçlar için ortaklıklar. Bu amaçların ayrıca hedefleri yani somut gelişmeler ve ulaşılacak hedefler yer almaktadır. Ülkelerin sürdürülebilir kalkınma amaçlarını raporlayarak ülkeler arasında karşılaştırma yapma imkanı da ortaya çıkmaktadır. Nitekim Türkiye Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından sürdürülebilir kalkınma amaçları yayınlanmıştır. (http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/amaclari/)

Bu amaçlar, daha çok devlete görevler yüklemektedir. Bunun yanında özel kesim ile üçüncü sektör yani sivil toplum da katkıda bulunmaktadır.

Devletler genellikle siyasi yapılarına göre yerel ve ulusal düzeyde teşkilatlanmaktadır. Dolayısıyla bu amaçları sağlamada merkezi idare ile mahalli idarelere görev düşmektedir. Ülkemizde merkezi idare bakanlıklar ve taşra teşkilatları olarak; yerinden yönetim kuruluşları da yerel yönetimler ve diğer kurumlar olarak teşkilatlanmıştır.

İllere bağlı ilçelerde taşra örgütleri vardır. Nahiyeler (bucaklar) kaldırılmıştır. Büyükşehirlerde köyler mahalleye dönüşmüş, diğer yerlerde ise köyler tüzel kişilikleri korumakla beraber hizmet götürme birlikleri maddi ve personel kaynaklarına sahiptirler.

27.08.2025 günü Yunanistan sınırında, Edirne iline bağlı, sahildeki Enez ilçesinde Kaymakamlığın düzenlediği bir konuşmada ilçe birim yöneticileri ile sürdürülebilir kalkınma amaçlarını analiz etme imkanı bulduk.

Enez 1953 yılında ilçe olmuştur. İlçenin toplam nüfusu 10.529’dur (merkez nüfusu 4200). Gelişmişlik bakımından dördüncü kademededir.

İlçeler büyükşehir merkezlerinde ve merkez dışında bulunmaktadır. Edirne büyükşehir statüsünde değildir. Dolayısıyla yerel yönetimler 5393 Belediye ve 5302 İl özel idare kanunlarına tabidir. Halka en yakın hizmet sunan ilçelerin mali kaynakları da merkezi bütçe gelirleriyle yakından ilişkilidir. Bu sebeple büyükşehir olmayan illerdeki ilçe daire amirleri büyükşehir statüsünün daha avantajlı olduklarını belirtmektedir.

Belediyeler ile merkezi idare taşra teşkilatlarının uyumlu çalışması önemlidir. Bir tarafta yerel halkın seçtiği belediye başkanı ve meclis üyeleri, il düzeyinde il genel meclisi üyeleri, diğer yandan da atanmış vali ve kaymakamlar ve bakanlıkların il ve ilçe müdürlerinin uyumu her şeyden önce siyasi kültürle ilgilidir. Ayrıca “idari vesayetin” uygulanmasının konusudur. Burada sorunlar olması kaçınılmazdır, ama bunların çözüm yolları dikkate alınmalıdır.

Köyler şehirlere bağımlı hale gelmiştir. Bunda teknolojik gelişmelerin, şehirlerde iş bulmanın büyük rolü vardır.

İlçelerin genellikle tarım ağırlıklı olması kırsalla ilgili sorunlarla yakından ilgili görünmektedir. İlçeler veya köylerde genel olarak madencilik, turizm gibi tek bir sektör hakimdir. Metropollere, büyükşehirlere hatta orta ölçekli şehirlere yakın ilçeler mücavir alan olarak nitelendirilmekte ve gelişmeye aday görülmektedir. Buralarda tarlalar arsaya dönüşmekte, yazlıklar artmaktadır vs. Enez Edirne’nin de sayfiyesidir. Ayrıca pek çok tabiat zenginliği vardır. Yazlık evlerin sayısı artmaktadır.

Kırsal kesime tarımsal destekler yanında sosyal transferler (kömür, gıda v.b. yardımları) yapılmaktadır. Kırsalın üretim gücü günümüzde çok zayıflamıştır. Sürekli göç vermekte, sermayeden yeterli pay alamamaktadır.

Kırsal kesimde özellikle genç nüfus azalmaktadır. Nitekim Enez’in nüfusu da artmamakta, biraz düşmektedir. Tarımda istihdam şekilleri de değişmiştir. Ayrıca kırsal kesimde mevsimlik işsizlik üzerinde durulması gerekir. Buralarda temel ve mesleki eğitim artırılabilir. Ancak lise eğitiminin zorunlu olması önemli bir açmaz olarak durmaktadır.

Diyanet teşkilatı her köyde bir camisiyle önemli bir konuma sahiptir. Gençlik hizmetleri de ilçelerde yaygınlaşmıştır.

Jandarma ve sahil güvenlik hizmetleri halkın can ve mal güvenliğini koruyarak kalkınma amaçlarının muhafazasında önemli rol oynamaktadır. Son aylardaki orman yangınları burada da ortaya çıkmış, etrafa çok sirayet etmeden söndürülmüştür. Başıboş hayvan buranın da önemli bir sorunudur. Yaz aylarında çeltikten kaynaklanan sinek vazgeçilmezdir!

Yerel girişimciliğin desteklenmesi, ancak kaynakların çarçur edilmemesine dikkat edilmelidir. Belki kooperatifleşme üzerinde durulabilir. Bölgeden yetişen veya irtibatı olan iş adamlarının, varlıklı kimselerin okul, sağlık ocağı gibi yatırımları yapmak için teşvik edilmesi ihmal edilmemelidir.

Bölgenin her türlü varlıklarını koruyarak geliştirmek üzerinde durulmalıdır. Belirli sezon dışında atıl kalan kamu tesislerinde alternatif programlar hazırlanabilir. Nitekim bir dönem Enez’de ulusal çapta bir satranç turnuvası düzenlenmesi buna güzel bir örnektir.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının ülke düzeyinde başarısı köyler ve ilçeler düzeylerinde kaynakların verimli kullanılmasına, kamu personelinin bu doğrultuda motive edilmesine ve üst düzey kararların astların da görüşlerinin dikkate alınarak masa başında alınmamasına bağlıdır. Bunun için taşra idare birimlerinin görüşleri ve önerilerinin dikkate alınması gerekir.

Yaz aylarında yapılan festivaller, şenlikler, kurtuluş günü etkinlikleri bölge halkının bir araya gelmesi için güzel birer vesiledir. Bunun yanında yerel dayanışma ve gelişmenin artırılmasına yönelik araştırma faaliyetleri de bu kapsama dahil edilmelidir. İlçenin diğer ilçeler ve şehirlerle ulaşımını sağlayan karayolları yeterlidir, yatırımları da devam etmektedir.

İlçelerin kalkınma planlarının hazırlanması il ve bölge planları içinde daha ciddi olarak ele alınmak zorundadır. Ticaret, sanayi odaları, borsalar yerel raporlar hazırlamalı veya hazırlatılmalıdır. Burada bir yükseköğretim kurumu olmamakla beraber İstanbul ve Trakya Üniversitelerinin eğitim kampları daha doğrusu yaz aylarında hizmet eden tesisleri vardır.

Fatih Sultan Mehmet 1456’da Cenevizlilere ait Enez’i fethetti ve buradaki büyük kilise (Ayasofya) camiye dönüştürüldü. Osmanlı döneminde birkaç kez onarımdan geçirilen caminin bir kısmı 1965’teki depremde yıkıldı. Son olarak yapılan restorasyonla cami 2021 yılının sonunda ibadete açılmıştır. Osmanlı dönemi mezarlığı olan Has Yunus Bey Mezarlığı ise ilgi beklemektedir. Otlar mezarlığı tamamen kaplamış, eski mezar taşları kırılmış, rastgele atılmış bir vaziyettedir. Yunanistan hududunda Osmanlı eserlerinin böyle bakımsız manzarası Türkiye’ye hiç yakışmamaktadır. Serhatteki bu anıt eserlerin de bir an önce restore edilmesi gerekiyor.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları için ilçe ve köyler düzeylerinde çalışmalar yaparak refah seviyesinin artırılmasına katkı sağlamak yani tüme varım metodu uygulamak bakımından bu faaliyet verimli olmuştur. Bu tür programları tüm ilçeler için yapmak pek çok açıdan fayda sağlayacaktır. Programa katkı sağlayan Enez’in önceki kaymakamı İstanbul Siyasaldan da öğrencimiz olan M. Emin Tutal’a, Yazı İşleri Müdürü Ali Tuna’ya ve daire amirlerine ve yetkililerine teşekkür eder, başarılar dileriz.