SULAR ÇEKİLİYOR

Bugün sizlerle meteorolojik verilere dayanarak tarımdan, sudan ve suya dayalı olarak bizi bekleyen problemlerden bahsetmek istiyorum. Hep vurgulamaya çalıştığımız ancak nüfusun büyük bir bölümünü doğrudan etkileyen tarım politikasının değişmesi gerekiyor. Konya gibi yer altı ve yer üstü su kaynaklarının sınırlı olduğu bir bölgede maalesef şeker pancarı, mısır, ayçiçeği, yemlik bitkiler, yonca ve silajlık mısır vb. bitkiler ekiyoruz. Bu bitkiler bir sezon boyu su ihtiyacı olan bitkiler. Hatta şeker pancarını sökerken dahi su kullanılıyor.
Sanki bitmek tükenmek bilmeyen bir yer altı su kaynağımız var. 2022 yılından örnek verelim müsaade ederseniz. 2 milyon 300 bin 140 dekar tarım arazisi sulanmış Konya'mızda. Sulama için 4,5 milyar metreküp su kullanılıyor. Bu miktarın 2 milyar metreküpü yüzey sularından karşılanıyor. 2,5 milyar metreküpünü de yer altından çekiyoruz. Mukayese edersek her sene bir Beyşehir Gölü hacmindeki suyu bitkileri sulamada kullanıyoruz. Yaklaşık olarak her iki yılda Beyşehir Gölü'nün 1 milyar metreküp fazlasıyla beraber yer altından çekiyoruz. Nereye kadar? Su bitene kadar mı?
Suyu ovada ruhsatlı 40 bin kuyu ile çekiyoruz. Daha ilerisi bu ruhsatlı kuyuların 3 katı kadar da ruhsatsız kuyu olduğu tahmin ediliyor. Hulasa toplamda 160 bin kuyu ile kevgire çevirdiğimiz Konya Ovası'nın suyunu hoyratça çekiyoruz. Çekilmenin sonunda ne olmuş? 1960 yılından bu tarafa bugüne kadar yer altı su seviyesi bazı bölgelerde 20 metre, bazı bölgelerde 50 metreye kadar düşmüş ve düşüyor. Ovanın kuzey bölgesinde Aksaray- Eskil ve Altınekin, Çeltik, Kulu yörelerinde yer altına 400 metre inilmesine rağmen yer altı suyuna erişilemiyor.
Yer altı ve yer üst üstü suları alarm veriyor. Sürdürülebilirlik kavramı dünya literatüründe fazlaca kullanılmaya başlandı. Tekrar edersek, 63 sene zarfında yer altı su seviyesinde 50 metrelik bir düşüş. 1960- 1970 yılları arasında Ankara yolunu Adana Yoluna bağlayan çevre yolu yoktu ve o civara yer altı su seviyesi 0 metre idi. Yani kındıra dediğimiz bitkiler su içerisinde idi.
Araplar semtinde 3 metrede çıkan sular, şu anda kayıp. Karatay ilçemizin Tatlıcak ve Saracoğlu mahallelerinde ağzı kapatılmış artezyen kuyuları vardı.
Yer altı su seviyeleri 50 metrelere kadar yerin dibine çekilirken yer üstü sularımız da pek bir iç açıcı değil. 4,5 milyar metreküp kapasiteli Beyşehir Gölü, Tuz Gölü, Apa Göleti, Altınapa Göleti ve diğer irili ufaklı göletler habire küçülme eğiliminde. Dahası Konya Ovası 42 yıllık rasat verilerine göre ortalama yağış miktarı 323,8 mm'dir. Yani çok fazla yağış almadığımız aşikardır.
Küresel ısınmaya bağlı olarak mevsimler de değişti, yağışlar da değişti. Konya ve ülkemiz genelde kış aylarında yağışı bol alırken şimdilerde bahar yağışları daha öne çıkmaya başladı.
Türkiye genelinde bölgelere göre yağış miktarını aldığımızda Marmara Bölgesi'nde yüzde 47, Aldeniz Bölgesi'nde yüzde 24 azalma, Ege Bölgesi'nde yüzde 25 artma, İç Anadolu Bölgesi'nde yüzde 20 artma, Karadeniz Bölgesi'nde yüzde 54 azalma, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yüzde 48 azalma, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yüzde 77 azalma görülmekte. Verilere göre az da olsa Ege ve İç Anadolu Bölgesi haricinde Karadeniz dahil tüm bölgelerde yağışlarda azalma söz konusu.
Bu işin sürdürülebilir bir tarafı kalmadı. Tarım politikalarının değiştirilmesi şart. Sulama sistemlerinin yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor. Çok seri bir şekilde vahşi sulamadan yağmurlamaya oradan da damlama sistemine geçmemiz lazım. Açıktan ya da kanaldan sulama için açıktan akan sularda buharlaşmanın önlenmesi için önlem alınması gerekiyor. Önceden de zikrettik. İtalya Po Ovası'ndaki kanaletlerin tamamını yer altına almış. Bizler de Konya Ovası'nda hala toprak kanaletlerde, trapez kanallarda su taşıyoruz.
Peki yöresel olarak ekimi dikimi yapılacak bitkiler devlet tarafından belirlenmeyip yine hoyratça suyu kullanırsak ne olur?
Yer altı ve yer üstü suları bittiği için 100 yıl öncesindeki gibi tarlayı sürüp yağmur bekleyeceğiz. Tek avantajımız, o zaman sabanla sürdüğümüz tarlaları şimdi traktörle süreceğiz.
Aklımızı başımıza almanın vakti gelmedi mi?
Geçiyor!