Ölüm mü, ilaç mı?

Soru ürkütücü gelebilir. Bu hafta sizlere bu iki sorunun cevabını verecek bir olgudan bahsedeceğim. UYKU’dan…

Günümüzde çok çeşitli yaş gruplarından birçok insanın önemli bir problemi. Bana göre ne sağlıklı uyumayı ne de uyanmayı bilmiyoruz. Kendimize meşguliyet olarak belirlediğimiz birçok husus bize bu noktada yardımcı olmaktan çok öte kötülük bile yapıyor.

Bu konuda en sağlıklı bilgiyi işin uzmanı, genç bir bilim adamının yakın zamanda yazdığı bir kitaptan “tadımlık” bazı bilgiler aktarıp tamamını kitabı okuyarak elde etmek üzere merakınıza bırakacağım. İtiraf edeyim ben de birçok detayı okuyunca öğrendim.

Genç akademisyenlerden Prof. Dr. Yavuz Selvi, Nisan 2019’da Selen Yayınlarından 6.baskısı yapılan UYKU kitabında hem medikal bilgilerle bu konuda bilinmesi gerekenleri hem de paramedikal yaklaşımlarla sıkmadan okunacak güzel bir eser ortaya çıkarmış. Kısa bölümlerden oluşan ve okuma kolaylığı sağlayan kitap, kaynakça bölümüyle beraber 225 sayfalık bir hacme sahip. Eline, yüreğine, kalemine sağlık Yavuz Hocam…

Kültürümüzde “uyku küçük ölümdür” diye yerleşmiş ve kanaatimce kaynağını “Allah, ölüm vakitleri geldiğinde insanları vefat ettirir, ölmeyenleri de uykularında (bilinç kaybına uğratır). Ölümüne hükmettiklerinin canlarını alır, diğer canları da belli bir süreye kadar bedenlerine salar. Kuşkusuz bunda iyice düşünenler için dersler vardır” (Zümer, 39/42) ayetinden alan deyim üzerine başlığı atmıştım.

Öyleyse “uyku nedir” sorusuna kitaptan cevap vererek başlayalım…

“Oksijen, su ve gıda olmadan hayat nasıl düşünülemezse uykusuz da bir yaşam sürdürülemez. Yalnızca insanlar değil; memeliler, sürüngenler, balıklar, kuşlar, böcekler de uykuya ihtiyaç duyar. Basit yapılı canlılarda da uykuya benzer davranışlar görülür.”*

Demek ki uyku vücut için hayatı sürdürmek açısından son derece önemli.

Yine kitaptan…
“Niçin uyuyoruz? sorusuna verilecek başlıca cevaplar:
Uyku, tüm vücut için bir yenilenme ve onarım sürecidir.
Enerjinin korunmasını sağlar, sizi tükenmekten korur.
Davranışlarınızı geceye adapte eder.
Vücut sıcaklığının dengesini sağlar.
Vücudun savunma sistemini harekete geçirir.
Bilginin organizasyonunu, hafızanın düzenlenmesini sağlar.” *

Elbette bu işlevlere ait detayları kitapta bulmak mümkün.

Vücudumuza karşı borçlarımız arasında “uyku borcu” diye bir kavramdan da bahsediyor Selvi Hoca. Ne olduğunu sanırım kitaptan kendiniz okuyarak öğrenseniz iyi olur. Borçlu olmak iyi bir şey değil neticede.

“Uyku öğrenmede de etkili ama uyurken yabancı dil vb. bazı bilgiler öğrenebilir miyiz” sorusu benim de merak ettiğim bir soruydu ama cevap beni hayal kırıklığına uğrattı. Sonuç detayı kitapta ama bir ipucu vereyim “zahmetsiz aş olmaz”…

Uyku nasıl gelir, nasıl gider, kaçar mı, kaçarsa neden, nereye kaçar? Sorularının cevabı son derece net ve aydınlatıcı bir şekilde cevaplanmış. En hoşuma giden paragraflardan biri bu bölümden hemen sonra geliyor:

“Akıllı telefonlarla yatağa girmek mi? Melatonin hormonunu doğal bir şekilde almak yerine kim, nerede, ne yapıyor diye merak etmek ve takip ettiğiniz kişilerin videolarına, durumlarına takılmak?.. Tercih sizin.” *

“Uyku hijyeni” kavramı çok güzel izah edilmiş ve “sağlıklı bir beden için sağlıklı bir şekilde nasıl uyunur?” sorusu bence yeterince cevaplanmış. Kadın okuyucularıma da bir ipucu verelim, “güzellik için uykuya muhtaç mısınız?” sorusu da net olarak cevaplanmış.

Elektronik uykusuzluk, uykusuzluğun çeşitli hastalık kalıplarına etkileri gibi daha fazla detaylara hem köşemiz yetmeyecek hem de kitabı neredeyse bitireceğiz. O nedenle bundan sonrasını sizin merakınıza tevdi edelim ve kitapla sizi baş başa bırakalım. Böyle bir eseri bizlere sunan Prof. Dr. Yavuz Selvi hocaya da sizler adına teşekkür ederim.

Kitabı okuyunca başlığın cevabını da net olarak kendiniz vereceksiniz…

İyi okumalar.

Sağlıkla ve sağlıcakla…

Haftanın Spotu!

Uykuyu hafif ölüm ölümü de ağır uyku bil!

*Uyku Neden? Nasıl? Ne zaman? Ne kadar?, Prof.Dr.Yavuz Selvi, Selen Yayınları