DOĞAL AFETLERİN TARIMSAL ÜRETİMDE VERİM VE KALİTEYE ETKİSİ

Bölgemizde doğal afetlerden DOLU yağışları 10.04.2023 Pazartesi günü öğle saatlerinde aniden başlamış kısa süreli fakat etkili olmuştur. Sağanak ve gök gürültülü kuvvetli yağışların etkisiyle ani sel, su baskını yıldırım, yerel dolu yağışı, kuvvetli rüzgâr gibi doğal afetleri yaşamış olduk.
Tarımsal faaliyetlerin devam ettiği bu aylarda görülen doğal afetler tarımsal üretimde büyük zararlara ve ekonomik kayıplara yol açmaktadır. Meteorolojik doğal afetlerde yapılacak izleme ve gözlemlerle önceden tespit edilerek önlenebilmesi veya erken uyarılarla zararlarının en aza indirilebilmesi sağlanabilmektedir. Tarımsal ürünlerin üretiminde en önemli risk faktörlerinden birisi olumsuz hava koşullarıdır. Ülkemiz’de özellikle son yıllarda meydana gelen dolu yağışları sel baskınları üreticilerimizin ürünlerinde verim ve kalitenin düşmesine veya ürünlerinin tamamen zarar görüp yok olmasına sebep olmaktadır.
Dolu şeklindeki yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında daha çok kara ikliminde ve sıcak günlerde görülür. Dolu yağışlarının oluşumunda, arazinin yüzey şekli, toprağın ısınma kapasitesi, havanın nemi ve bitki örtüsü etkilidir. Az ısınan toprakların bulunduğu alanlarda dikine faaliyetler yapılmadığı için, dolu yağışı pek fazla görülmemektedir. Bitki örtüsü yoğun olan alanlarda dolu yağışı az olur. Dolunun zararı, hızına ve büyüklüğüne göre değişmektedir. Dolu yağışları kısa süreli olmasına rağmen tarımsal ürünlerde zararı büyüktür. Meyveler, yapraklar ve sürgünler üzerinde etkilidir. Bitkilerin genç, taze oluşu dolu zararını artırır. Tahıllarda kardeşlenme, sapa kalkma veya başaklanma dönemlerinde; meyve ağaçları çiçeklenme ve meyve oluşum dönemlerinde dolu yağışı olmuşsa dolu tanelerinin büyüklüğüne göre az ya da çok zarara neden olmaktadır. Tahılların yaprak ve saplarını kırar, yatırır, meyve ağaçlarının taze dallarını zedeler, bir-iki yıllık filizleri kırar ve gelecek yıllardaki meyve verimini düşürür. Şekerpancarı, patates gibi yumru bitkilerinin yapraklarındaki dolu zararı verimi önemli ölçüde azaltır. Hafif dolu yağışı meyvelere ve yapraklara zarar verir. Meyvelerde meydana gelen yara ve bereler kaliteyi düşürür, hatta meyvelerin çürümesine neden olur(Çilek, dut, ahududu) Şiddetli dolu yağışları meyvelerin dökülmesinde etkilidir.
Dolunun düştüğü araziler eğimli ve çıplak ise oluşacak seller ve su baskınları büyük zarar vermektedir.
Dolu yağışlarının zararından nasıl korunabiliriz veya azaltabiliriz kısaca hatırlayacak olursak;
1-Dolusavar Topu: Dolu tanelerinin zararını önlemek için, cihazdan yayılan şok dalgaları sayesinde dolu tanelerin erimesi ve boylarının küçülmesini sağlayarak yeryüzüne düştüğünde zarar vermesi önlenmiş olur.
2-Dolusavar Roketi: Bulutun içeresine gümüş iyodür parçacıkları ekleyerek büyük dolu tanelerinin oluşumunu engellemektedir.
3-Dolu Ağları: Maliyeti yüksek olduğu için geniş tarım arazilerinde nadiren kullanılmaktadır
4-Ürünlerin Sigortalanması: Bu amaçla ülkemizde 14/06/2005 tarihli 5363 sayılı “Tarım Sigortaları Kanunu” çıkarılmıştır.
Kanun, tüm bitkisel ürünlerde dolu zararı sonucu oluşan kayıpları, meyveler, yaş sebzeler ve kesme çiçeklerde DOLU yağışlarının neden olduğu kalite kayıplarını ve seralarda oluşan hasarları sigorta kapsamına almaktadır.
Bitkisel üretimde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli faktör iklim şartlarıdır. Meteorolojik koşulların uygun olması bitkisel üretimde VERİM ve KALİTE artışına sebep olurken bol ve kaliteli ürünler elde etmemizi sağlamış olur, şiddetli ilkbahar donları, kuvvetli rüzgârlar, fırtınalar, şiddetli sağanak yağış ve seller, tarımsal kuraklık, dolu vb. olaylar bitkisel üretimde verim ve kaliteyi önemli ölçüde azaltmaktadır. Ülkemiz genelinde meydana gelen doğal afetlerin sonucunda zarar gören tüm üreticilerimize geçmiş olsun dileklerimle.