Asya’dan dünya liderliğine

Bu yüzyılın vazgeçilemez bir lideri var. Dünya’da başta ekonomik olmak üzere siyasi ve kültürel alanlarda başat rol üstlenen bir ülke Çin. Her ne kadar kapalı bir sistemle yönetilmesinden ötürü ülkeyi ve sistemi tanıma noktasında dünya’ya fazla bir tiyo vermese de Çin enerjide artık bir dünya devi. Türkiye’nin de enerji sektöründe en büyük ortakları arasında yer alıyor. Doğu Asya’nın bölgesel dengelerinde belirleyici bir ülke konumunu tarihsel süreçte koruyan Çin 21. Yüzyılda dünya sahnesine yeniden güçlü bir küresel güç olarak çıkarken ekonomik ve askeri anlamda bir dünya gücüne dönüşen ülke. Küresel sistemde birçok aktörü de kendisine ucuz üretim gücüne sahip olmasıyla kendisine bağımlı hale getiren Çin’i Klasik realist teorisyenlerden Friedberg Asya’nın bölgesel düzeninin geleceğine dair Avrupa’nın geçmişi Asya’nın geleceği olabilir görüşünü ortaya atarak Uzun vadede Asya’nın büyük güç mücadelesinin temel alanı haline geleceğine dikkat çekmektedir.
Bu noktada bakış açımızı daha da genişletecek bir başka görüş ise İngiliz Coğrafyacı Halford John Mackinder’den gelmektedir. Coğrafya ile dış politika arasında doğrudan bir nedensellik ilişkisi kuran ve jeopolitik teorilerin ortaya çıkmasında önemli rol oynayan Mackinder 1904’te Çin’e ilişkin olarak, “büyük kıtanın kaynaklarına okyanus kıyısı ekleyeceği” için “dünyanın özgürlüğüne” yönelik en büyük tehdit olabileceğini ifade ederek Çin’in küresel bir güç olacağını bundan tam bir asır önce kaleme almıştır. Mackinder’in bu görüşlerini boşa çıkarmayan Çin ise geçtiğimiz 20 yıllık süre zarfında Dünya ekonomisi içerisinde payını yüzde 17 seviyelerine ulaştırarak Dünya’nın ikinci büyük ekonomisi koltuğuna yerleşirken başarısını arge ve teknoloji yatırımlarına borçludur.
Bu noktada elektrikli araçlar piyasasını adeta kasıp kavuran Çin gelecek dönemde Almanya ve Japonya’dan otomotiv liderliğinin tahtını alarak bu sektörde açık ara lider olacağını şimdiden satış rakamları ile ortaya koymuş durumda . Teknolojinin olduğu her alanda piyasayı domine etme gücünü elinde bulunduran Çin elektrikli araçların yanı sıra cep telefonu, yapay zeka gibi geleceğin teknolojilerinde rakiplerini çoktan geride bırakmış görünüyor. Fakat Çin’in bu kadar teknoloji yatırımı ve dünya pazarlarındaki rekabetçi tutumuna rağmen ülkede halen kişi başına düşen gelir anlamında listede 70. Sırada kendine yer bulabiliyor.
Çin’de her şey iyi gidiyor gibi görünmese de düşen büyüme hızı küresel bir oyuncu olan Çin’in yanında tüm küresel pazarları da etkileyeceğe benziyor.1978 yılında başlattığı reformla birlikte sosyalist ekonomik sistemden serbest piyasa ekonomisine dönen Çin diğer ekonomilere göre işgücü ucuzluğu anlamında maliyetlerde rekabetçi bir piyasayı oluştururken Yüksek tasarruf bilinci ile gelebilecek olası krizlere yapısal olarak dayanıklı yapısı ile Dünya ekonomik sisteminin öncü gücü olacağa benziyor. Türkiye’ye düşen ise Çin ekonomik modelini iyi okuyarak başta üretim, pazarlama ve arz- talep- fiyat üçlüsünü yeniden ele alarak geleceğe yönelik katma değeri yüksek teknoloji ürünleri üretmek tekonoloji için arge çalışmalarını güçlendirerek dünyaya patentli ürünler ihraç edebilme gücümüzden geçmektedir.