YOL TRAFİK GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEDE VERİ YÖNETİMİNİN ROLÜ ÇALIŞTAYI

Polis Akademisi Trafik Enstitüsü işbirliği ile TAIEX YOL Trafik Güvenliğini Geliştirmede Veri Yönetiminin Rolü Çalıştayı 7-9 Nisan tarihleri arasında Ankara’da yapılmıştır.
TAIEX, Avrupa Komisyonu Komşuluk Politikası ve Genişleme Genel Müdürlüğü’ne bağlı Kurumsal Yapılanma Birimi tarafından yönetilen Teknik Destek ve Bilgi Değişimi anlamına gelen bir enstrüman olup işbirliği içindeki ülkelere, ulusal mevzuatı AB mevzuatı ile uyumlaştırma ve uygulama konularında teknik destek sağlamaktadır.
Çalıştayın amacı, birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de ciddi bir sorun olan trafik kazaları ölüm ve yaralanmalarının azaltılması konusunda politikalar geliştirmektir. Bu konudaki girişimlerden birisi yeterli veri toplayan, analizleri yapan ve belirli bir yerdeki çarpışmalar hakkında bilgi paylaşan yol güvenliği gözlemlerdir. Yakın zamanda Türkiye, 2011 yılında kurulan Asya Pasifik Yol Güvenliği Gözlemevi (Asia-Paricifc Road Safety Observatory) üyesi olmuştur. Bu doğrultuda kurumun hedefi yol ulaşım alanındaki istatistikler ışığında üye ülkelerin deneyimlerini öğrenmektir. Bu çalıştayda Litvanya’dan gelen uzmanlar trafik kazalarıyla ilgili veri sistemlerini, idari konuları ve teknik destekleri Türkiye’deki uzmanlarla paylaşmıştır. Litvanya’da yol ulaşım sistemi değerlendirilmiş, Yol Trafik Güvenliği Kanunu’ndaki merkezi ve yerel idarelerin sorumlulukları ile yol polisinin çalışmaları değerlendirilmiştir. Yine oradaki Ulusal Yol Güvenliği Stratejisi, Ulusal Gelişim Planı (2021-2030) 2030 yılına kadar trafik kazalarında ölüm oranını % 50’ye düşürme ve 2050 yılında sıfır hedefi uzmanlarca ele alınmıştır. Ayrıca AB’deki karayolu güvenliği eğilimleri, uygulamaları ve politikaları hakkında derinlemesine analiz ve bilgi sağlayan Avrupa Karayolu Güvenliği Gözlemevi (ERSO, European Road Safety Observatory) ile AB Yol Güvenliği Performans Endeksi Raporu (Road Safety Performance Index (PIN) Report) hakkında bilgi sunulmuştur. Avrupa’dan seçilmiş ülkelerle ilgili bilgiler de verilmiştir.
Çalıştayın yapıldı günler Ramazan bayramını takip eden günlerdi. İçişleri Bakanlığı açıklamalarına göre geçtiğimiz Ramazan Bayramı tatilinde 6 günde trafik kazalarında 57 kişi hayatını kaybetmiş ve 6533 kişi yaralanmıştır. Trafik yoğunluğunun arttığı 6’ncı günde 542 trafik kazası meydana gelmiş ve bu kazalarda 10 kişi hayatını kaybederken 790 kişi yaralanmıştır. Geri dönüş yolculuklarının başlaması nedeniyle trafik yoğunluğu artmış, tatil boyunca polis ve jandarma trafik ekipleri denetimlerini sürdürmüş, bayram tatilinin 6. günü trafik ekiplerince 599 bin 476 araç denetlenmiş, 22 bin 892 araca hız ve radar işlemi, 41 bin 922 araca ise diğer işlemleri yapılmıştır. Söz konusu çalıştayın bayram sonrasındaki trafik kazaları ve denetimiyle ilişkilendirilmesi de yapılan etkinliğin anlamlandırılması bakımından önem taşımaktadır. Nitekim sunumlarda trafik kazaları detaylı olarak kamyon, motosiklet, ağır taşıt, yakın takip ve arkadan çarpma, alkol ve uyuşturucu kullanma, emniyet kemeri takıp takmama gibi unsurlarla ele alınmıştır. Cezalar artsa da olaylar artmaktadır. Vizyon SIFIR ile 2050 yılına kadar trafikte can kayıplarının azaltılması hedeflenmektedir. Burada yol güvenliği, araçların bakımları ve nitelikleri, kara noktaların iyileştirilme çalışmaları yanında denetimlerin ve cezaların önemli bir yeri vardır.
Ülkemizde trafik denetimleri şehirlerde trafik polisi, kırsal kesim ve otobanlarda jandarma trafik tarafından yapılmaktadır. Denetimlerde amaç sadece cezalandırma olmayıp, eğitim ve farkındalık oluşturmadır. Bu amaçla trafik izleme ve yönetim merkezleri kurulmuştur. Trafik denetimlerinde kamera takipleri etkin hale gelmiştir. Ayrıca elektronik denetim sistemleri her yana yayılmıştır. 3 Şubat 2021 tarihli Resmi Gazete’de Karayolu Trafik Güvenliği Strateji Belgesi (2021-2030) ve Karayolu Trafik Güvenliği Eylem Planı (2021-2023) yayınlanmıştır. Çalıştayda tespit edilen bir husus; trafik yönetiminde merkezi idare ile yerel yönetimler arasındaki koordinasyon arasındaki mevzuat boşluğu olması ve koordinasyondaki bazı eksikliklerdir. Zira birçok belediye elektronik denetim sistemini kurduğu halde, bunun yönetimi trafik polislerindedir. Belediyelerin kara nokta çalışmaları ve bunları haritalandırmaları yeterli değildir. Şehir içi yollar belediyelerin sorumluluğunda olmakla beraber yolların yapımları ve bakımlarının standartlara uygun olarak yapılıp yapılmadığı konusundaki düzenlemeler ve denetimler yeterli değildir.
Türkiye’de trafikle ilgili düzenlemelerde İçişleri Bakanlığı ve bağlı Emniyet trafik amirlikleri, Karayolları gibi kurumlar yanında Büyükşehirlerde ulaşım koordinasyon merkezleri yer almaktadır. Bu kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyon hizmetlerin aksamadan yürütülmesi bakımından önem taşımaktadır. Ancak trafik kazalarında esas unsur, insandır. Bu sebeple eğitim ve denetim/cezalandırmalarla yol güvenliği etki değerlendirmelerinin yapılması, verilere göre politikalar üretilmesi, kaza sonrasındaki sağlık ve bakım hizmetlerinin de değerlendirilmesi tartışılan konular arasındadır. Çalıştayın son gününde karayollarında kara nokta analizi ve kaza nedenleri için beş soruda “niçin” sorularıyla pratik çalışma yapılması da öğreticilik bakımından dikkat çekiciydi. Litvanya’nın nüfusu, araba sayısı gibi pek çok gösterge Türkiye’den çok farklı olmakla beraber çalıştayın çıktıları itibariyle başarılı olmuştur. Emeği geçenlere teşekkür ederiz. Hayatımızda her gün birkaç saati çalan trafik çilesi ile can ve mal kayıplarına yol açan trafik kazaları üzerinde çalışmalara ihtiyacımız artıyor.