Konya
°C
Yeni Meram

Öfke Doğuran Kelimeler…

Öfke Doğuran Kelimeler…-Nevzat TARHAN- Yeni Meram Gazetesi

A+
A-
22.07.2020 01:03
21.07.2020 17:04
0
9724
ABONE OL
Öfke, insanın en temel duygularından biridir. Tehlikelerden korunmak için ortaya çıkan fizyolojik bir duygudur. Kimi durumlarda kişi öfkesini kontrol edemezken öfke anının en güzel ilacı aslında erteleme duygusudur. Bunu başarabilmek çok önemli. Öfke durumunda yangın modeli yaklaşımını ilerleyen satırlarda paylaşacağım ancak girişte dikkat çekmek isterim kimi kelimeler de var ki öfkeye neden olan, öfkeyi doğuran… Neden öfkeleniyoruz? Öfke belirttiğim üzere aslında fizyolojik bir duygu. Öfke duygusu, yaşam kalım süresince tehlikeleri kendinden uzaklaştırmak için genetik olarak insanda var olan bir duygu. Öfke, insanın zararlı gördüğü unsurları kendisinden uzaklaştırmak için psikolojik bir sınır koyma davranışıdır. İnsana gelişimsel bağlamda baktığımızda örneğin, bir anne çocuklarını tehdit eden durumlara karşı öfkelidir öyle değil mi? Bu fizyolojik bir tepkidir. Bu temel bir duygudur. Ne zaman öfkemizi yönetemiyoruz? Öfkeye anlam yüklediğimiz zaman… İşte o zaman öfkeyi yönetemiyoruz. Biz öfkeyi yok etmeyi değil, öfkeyi kontrol altına almayı öğrenmeliyiz… Kronik öfke sağlık sorunlarına yol açabilir Kişi öfkelendiği zaman vücutta enerji hormonları salgılanır. Bu hormonlar salgılanınca insan kendini güçlü hissediyor. Erotizm mesela erkekler genelde haz verici olarak düşünüyor. Aslında erotizm oradaki kişinin kendini güçlü hissetmesidir. Öfke de böyledir. Kişi öfkelendiği zaman kendini güçlü hisseder. Kısa süreli öfke kişiyi tehlikeden korur evet. Ama kronik öfkede damar direnci artar, mide bağırsak etkilenir, bağırsak sistemi çöker, uyuyan kanser ortaya çıkmış olur. Çoğu hastalığın altında bastırılmış öfke vardır. Öfke nükleer enerji gibidir. Yok etmek bir yaklaşım değil. Narsistik kişiler çok öfkelenir Öfke kontrolünde herkesin bir eşiği var. Erkeklerde ve kadınlarda bu eşik farklıdır. Kadınlar mesela çocukları ile ilgili konularda daha çok öfkelenir. Bir eczacı hastam vardı. Sabah kalkınca diş macununa öfkelenen, domatesin büyük doğranmasına öfkelenen bir insandı. Gizli depresyonun sürüklediği bir öfke durumu vardı kendisinde. İlaç verdik, 6 ay sonra ilacı bırakmış. ‘Öfkelenmeyince kendimi kadın gibi hissediyorum’ dediğini unutamıyorum. Kişinin kendini tanıması öfke yönetiminde çok önemli. Narsistik kişiler çok öfkelenir. Kendilerini çok önemli görürler ve bir eleştiri aldıklarında hemen karşı tarafı suçlar ve altında art niyet ararlar. Narsistik kişiler bu yüzden yalnız kalır. Öfkenin sebebini bulmak gerekiyor. Hangi kişilik yapısında olursa olsun kişiye öfke yönetimini öğretmek gerekiyor. Öfkeyi iyi analiz etmek önemli Öfke kontrol bozukluklarının beyindeki kimyasal nedenlerden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Paranoid şizofrenide, bipolar bozuklukta da karşımıza çıkar bu durum. Kişi öfkeden beslenir, bu kişi bipolardır. Antisosyal kişilerde de bu çok fazla görülmektedir. Toplum normlarına uymayan kişilerde de görülebilir. Öfke durumlarında öfkeyi analiz edebilmek ilk şarttır. Bazı durumlar, herkesi öfkelendirir. Mesele genelleme… Öfke doğuran kelimeler de vardır. ‘Her zaman’, ‘Asla’, ‘Kesinlikle’. ‘Sen asla bir baltaya sap olamazsın’ denen bir çocukta öfke görülmesi doğaldır. Bizim karşımıza çok çıkar mesela gençlerde ve çocuklarda. Aşağılanan çocuklar anne babasını sorgulamaya başlıyor. Aslında öz anne babası ama duygu aktarımı yapamıyorlar. Bu kelimeler basit kelimeler ama kişide kurşun etkisi oluşturuyor. Ruhu yaralayarak öfke uyandırır. Öfkede yangın modeli… İnsanın öfkesini nasıl yönetmesi gerektiğini kesinlikle öğrenmesi gerekiyor. Başkasının öfkesini düzeltmek her zaman daha zordur. Öfkelendiğiniz zaman kendinize ‘Hangi düzenim bozuldu?’ diye sormamız lazım. Öfkeye yangın modeliyle yaklaşmamız gerekir. Bir yangın çıktığında önce söndürülür, sonra soğutulur sonra nedeni araştırılır. Öfke de aynı şekilde, öfke anında en güzel ilaç ertelemek duygusudur. Kendi öfkemizi önce söndüreceğiz, sonra soğutacağız sonra da neden diye düşüneceğiz kendimiz için. Kanuni Sultan Süleyman kendi kendine karar vermiş. Öfkeliyken karar vermeyeceğim diye. Öfkeli anlarda karar vermeme duygusunu hepimizin şiar edinmesi lazım. Unutulmamalı öfke savaş hormonudur… Karanlığın beş atlısı denilen duygular vardır. Bunlar; kin, öfke, nefret, kıskançlık ve düşmanlık duygularıdır. Bu duygular beynimizde uyandığı zaman bununla ilgili çeşitli karışımlar ortaya çıkar. Öfke esnasında da adrenalin noradrenalin salgılanıyor. Öfke de savaş hormonudur. Savaş hormonu tansiyonu yükseltir, kasları gerer göz bebekleri büyür. Kaç hormonunda da kişinin tansiyonu düşer ve bayılır. Bir de dopamin salgılanır. Dopaminin de iki özelliği vardır. Bazı uyarıcı maddelerde de dopamin salgılanıyor. Dopamin bir noktaya odaklanmayı sağlar. Öfkelenen kimse bazen konuya müthiş odaklanır. Ama konuya odaklanıp haz aldığı için devam ettirir. Bazen de sarhoş etkisi olur. Böylece bu kişiler öfkeye bağımlı hale gelir. Öfke beyinde asit özellikli kimyasallar salgılıyor. Birkaç saat olursa sempatik aktivasyon oluyor. Seratonin de aşırı salgılanıyor. Öfkenin bir yönüyle de haz verici özelliği olduğunu, öfke anında rahatlama egzersizlerinin de bulunduğunu bilmek gerekir. Akut öfkede genellikle diyafram egzersizi vücudu rahatlatır. Diyafram solunumu almak önemli. Öfke esnasında kişinin derin nefes alması çok önemli. Ağızdan alıp burundan verecek. Bütün kasları gevşeterek öfkeyi rahatlatıcı etkisi vardır. Öfke anında 10’a kadar sayarsak ve sonra karar verirsek daha sağlıklı olur. Ama en önemlisi ertelemek, konuyu veya ortamı değiştirmektir. Prof. Dr. Nevzat Tarhan Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü-Psikiyatrist
HABER YORUMLARI
  1. Henüz yorum yapılmamış.
    İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.