Türkiye-Afrika ilişkileri her alanda güçleniyor

Afrika ülkelerinin ekonomik kalkınma hamleleri, bölgesel entegrasyon projeleri ve dış yatırımcılara yönelik teşvikler, kıtanın küresel alandaki etkisini her geçen artırıyor.

Türkiye ile Gabon arasında 8 anlaşma imzalandı

Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 18’ine ev sahipliği yapan Afrika, sadece insan kaynağı açısından değil, aynı zamanda büyüyen tüketici pazarıyla da birçok ülkenin ilgisini çekiyor.

Altın, uranyum, elmas ve petrol gibi zengin doğal kaynaklarıyla dikkati çeken Afrika, dünya altın rezervlerinin yaklaşık yüzde 40’ına, kobaltın yüzde 60’ına ve petrol ile doğal gaz rezervlerinin önemli bir kısmına sahip.

Bölgesel ve küresel güçler için çekim merkezi olan kıta ülkeleri, Çin, ABD, Avrupa Birliği, Hindistan ve Körfez ülkeleriyle ilişkilerini her geçen gün artırıyor.

Bölgesel önemi ve stratejik konumu haricinde Birleşmiş Milletler (BM) oylamalarında da söz sahibi olan Afrika ülkeleri, sadece kaynak tedarikçisi değil, aynı zamanda küresel karar mekanizmalarında aktif birer aktör olarak öne çıkıyor.

Türkiye’nin Afrika’daki varlığı her alanda artıyor

Türkiye ise altyapı yatırımlarından kalkınma projelerine, askeri işbirliklerinden eğitim programlarına kadar farklı alanlarda Afrika ülkeleriyle ilişkilerini her geçen gün artırıyor.

AA muhabirinin Dışişleri kaynaklarından aldığı ve açık kaynaklardan derlediği bilgilere göre, Türkiye, kıtaya yönelik dış politikası çerçevesinde 2002 yılında 12 olan Afrika’daki büyükelçilik sayısını, 2024 yılında 44’e çıkardı.

Afrika ülkeleri de Türkiye’de büyükelçiliklerini artırarak, 2008’de 10 olan Ankara’daki Afrika Büyükelçiliklerinin sayısı 2024 yılında 38’e yükseldi.

Türkiye’nin diplomatik temsilciliklerinin sayısındaki artış siyasi, ekonomik ve kültürel alanlar başta olmak üzere her alanda başarıyı getirdi. Bu artışla beraber, resmi temaslar yoğunlaşırken, son 5 yıllık dönemde yapılan karşılıklı üst düzey ziyaretlerin sayısı 500’ü aştı.

Afrika’yı en fazla ziyaret eden lider Recep Tayyip Erdoğan

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 31 Afrika ülkesine 53 ziyaret gerçekleştirerek kıtayı en fazla ziyaret eden lider oldu.

Türkiye’nin Afrika ülkeleriyle yaptığı anlaşmaların sayısı da büyük artış gösterdi.

Türkiye, Afrika’dan 49 ülke ile Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, 32 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, 17 ülke ile Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması, 35 ülke ile Askeri Çerçeve Anlaşması, 21 ülke ile Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması, 29 ülkeyle Savunma Sanayi İşbirliği Anlaşması imzaladı.

Ayrıca kıtanın hemen hemen tamamına yakın sayılan 49 Afrika ülkesiyle İş Konseyi kuruldu.

Ticaret hacmi 9 kat arttı

Türkiye’nin Afrika’yla ticaret hacmi, 2002 yılında 4,3 milyar dolar düzeyindeyken 2024 yılı sonu itibarıyla 36,6 milyar dolara yükselerek yaklaşık 9 kat arttı.

Türkiye’nin Afrika’daki yatırımları ise 2003’te 67 milyon dolardan 2024’te 10 milyar dolara çıktı.

Ayrıca Türk müteahhitler, 2024 yılı sonu itibarıyla Afrika’da toplam 97 milyar dolar değerinde 2 bin 31 proje üstlendi.

Türkiye’nin resmi ihracat finansman kuruluşu Türk Eximbank, Afrika Finans Kuruluşu’nun (AFC) daveti üzerine, Aralık 2023’te AFC’nin Afrika dışından ilk sermayedarı haline geldi.

THY, 41 Afrika ülkesinde 62 şehre gidiyor

Türk Hava Yolları (THY), kıtada 41 ülkede 62 şehre sefer düzenlerken Türkiye Bursları programı kapsamında 2024 sonu itibarıyla 62 bin civarında Afrikalı öğrenci Türkiye’de yüksek öğrenimine devam ediyor.

Bunun yanı sıra Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) Afrika’da 22 faal temsilciliği bulunuyor.

YEE ve TMV Afrika’da eğitimde katkı sağlıyor

Yunus Emre Enstitüsü (YEE) Türk Kültür Merkezi de 15 Afrika ülkesinde 18 merkezde Afrikalılara Türkçe dersi veriyor ve Türk Kültürünü tanıtıyor.

Türkiye Maarif Vakfı (TMV) da 27 Afrika ülkesinde 230’dan fazla kurumuyla 25 bin civarında öğrenciye eğitim veriyor.

Türkiye sağlık alanında da çalışmalar yürüterek Somali’de Mogadişu Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Sudan’da Nyala Hastanesi ve Nijer’de Nijer-Türkiye Dostluk Hastanesi’nin kurulmasına öncülük etti.

Güvenilir bir aktör

Afrika Boynuzu bölgesinde güvenilir bir aktör olan Türkiye, bölgenin barışı ve istikrarı için girişimlerini de sürdürüyor.

Bu kapsamda Türkiye, Somali Federal Hükümeti ile Somaliland bölgesel yönetimi arasındaki görüşmelerde 2013 yılından bu yana kolaylaştırıcı rol üstlendi.

Ayrıca, Etiyopya ve Somali arasında Temmuz 2024’te Türkiye’nin başlattığı arabuluculuk girişimi olan Ankara Süreci kapsamında taraflarla görüşmeler gerçekleştirildi.

Bu çerçevede, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daveti üzerine 11 Aralık 2024 tarihinde Ankara’da yapılan görüşmelerde Ankara Bildirisi imzalandı.