Konya Ovası Hububat Ambarı Değil, Sanki Sisler Bulvarı Gibi

Elinin arkasında güneş duruyordu
Aylardan Kasımdı üşüyorduk
Ağacın biri bulvarda ölüyordu
Şehrin camları kaygısız gülüyordu
her köşe başında öpüşüyorduk

Sisler bulvarı’na akşam çökmüştü
Omuzlarımıza çoktan çökmüştü
Kesik birer kol gibi yalnızdık
Dağlarda ateşler yanmıyordu
Deniz fenerleri sönmüştü
Birbirimizin gözlerini arıyorduk.

(Attila İlhan)
….

Kış mevsiminin en sert geçen günleri…

Kar, buz, tipi ve sis…

İç Anadolu Bölgesi, bu bağlamda Konya, özellikle sabah ve akşam  vakitlerinde tam bir sis kenti; kimi anlarda göz gözü görmüyor. Ya  ova…Konya ovası hububat ambarı değil, sanki sisler bulvarı gibi…

…

Sisler bulvarı’nda öleceğim
Sol kasığımdan vuracaklar
Bulvar durağında düşeceğim
Gözlüklerim kırılacaklar
Sen rüyasını göreceksin
Çığlık çığlığa uyanacaksın
Sabah kapını çalacaklar
Elinden tutup getirecekler
Beni görünce taş kesileceksin
Ağlamayacaksın! ağlamayacaksın!

(Attila İlhan)
…

Sis, yatay görüş mesafesini 1Km’nin altına düşüren meteorolojik bir olaydır. Stratus bulutunun yerde ya da yere yakın düzeyde oluşması olarak da bilinir. Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğunlaşması ya da donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan su damlacıkları veya buz kristallerinden oluşur. Sis içinde çisenti biçiminde çok hafif yağış olabilir. Tarımsal açıdan yararları varsa da güneşe engel olduğu için deniz, kara ve hava ulaşımında olumsuz etkilere de yolaçmaktadır.
Sis Türleri:
A- Hava Kütlesi Sisleri:
1) Radyasyon sisi:
Açık ve durgun gecelerde ısı kaybı sebebiyle yer yüzeyi ve yüzeye yakın hava soğur. Yerden yukarı doğru yükseklik arttıkça atmosferde ters bir sıcaklık dağılımı ortaya çıkar. Alt seviyelerde hava soğuktur. Yükseklik arttıkça sıcaklık da artar. Soğuma havanın çiğ noktasına kadar inerse sis meydana gelir. Gece başlar, gündüz hava ısınınca, öğleye doğru ortadan kalkar.
2) Adveksiyon (Yatay Hava Hareketi) Sisi:
Sıcak ve nemli havanın soğuk bir yüzey üzerine hareketi ile alt katmanların soğuyarak su buharının yoğunlaşması sonucu oluşur.
3) Oroğrafik (Yer Şekili) Sis:
Yatay hareket eden havanın yer şekli
Etkisiyle yükselerek soğuması sonucu oluşan sislerdir. Yer şekli etkisiyle yükselme hafif hafif ve yataya yakın olmalıdır.
B- Cephe Sisleri:
Karşılaşan iki farklı hava kütlesinden sıcak olanın soğuk üzerinde yükselerek soğuması sonucunda meydana gelen sislerdir.
…

Sisler bulvarı’nda seni kaybettim
Sokak lambaları öksürüyordu
Yukarda bulutlar yürüyordu
Terkedilmiş bir çocuk gibiydim
Dokunsanız ağlayacaktım
Yenikapı’da bir tren vardı.

Sisler bulvarı’nda öleceğim
Sol kasığımdan vuracaklar
Bulvar durağında düşeceğim
Gözlüklerim kırılacaklar
Sen rüyasını göreceksin
Çığlık çığlığa uyanacaksın
Sabah kapını çalacaklar
Elinden tutup getirecekler
Beni görünce taş kesileceksin
Ağlamayacaksın! ağlamayacaksın!

(Attila İlhan)
…
Ne zaman yaşadığımız tarihi şehir sislerin egemenliğine girse, Attila İlhan’ın ünlü “Sisler Bulvarı” adlı şiirinin dizleri gönül defterimden çıkar, dudaklarımdan dökülürler;
Attila İlhan Konya’nın yabancı değil oysa. Babası Bedri İlhan uzun yıllar Konya’da Vali Yardımcılığı görevinde bulundu. Zayıf yapılı, naif bir yöneticiydi, birisi kız ikisi erkek üç çocuğu vardı; İlhan, Çolpan ve Cengiz.

O süreçte Lise 1. sınıf öğrenicisiydim. İlhan ve Çolpan kardeşlerle Hükümet konağında karşılaşır köşe başındaki pastaneye giderek edebiyat, sanat ve düşün üzerinde söyleşide bulunurduk. Ünlü şair Konya’da sisli  havayı solusaydı, bir başka “Sis” şiiri yazardı;

     Sisler Şehri Konya!

….

Sisler bulvarı’ndan geçtim sırılsıklamdı
Islak kaldırımlar parlıyordu
Durup dururken gözlerim dalıyordu
Bir bardak şarapta kayboluyordum
Gece bekçilerine saati soruyordum
Evime gitmekten korkuyordum
Sisler boğazıma sarılmışlardı.

Bir gemi beni Afrika’ya götürecek
İsmi bilmiyorum ne olacak
Kazablanka’da bir gün kalacağım
Sisler bulvarı’nı hatırlayacağım
Kırmızı melek şarkısından bir satır
Lodos’tan bir satır yağmur’dan iki
Senin kirpiklerinden bir satır hatırlayacağım
Seni hatırlatanın çenesini kıracağım
Limanda vapurlar uğuldayacak.

(Attila İlhan)

…
Ne zaman sis bölgeyi esir alsa, ulaşımda büyük aksamalar olur. Örneğin, uçak seferleri ya iptal edilir ya da ertelenir. Kara yolu ulaşımında da trafik kazalarında artış gözlenir. Hava kirliği mi? Katlanır, gider, nefes alamaz,
yürüyemezsiniz, hatta gülemezsiniz bile.!
Yapacak fazla bir şeyiniz yoktur; doğa olayıdır dersiniz, geçersiniz!
—
Sisler bulvarı’nda seni kaybettim
Sokak lambaları öksürüyordu
Yukarda bulutlar yürüyordu
Terkedilmiş bir çocuk gibiydim
Dokunsanız ağlayacaktım
Yenikapı’da bir tren vardı.
Sisler bulvarı’nda seni kaybettim
Sokak lambaları öksürüyordu
Yukarda bulutlar yürüyordu
Terkedilmiş bir çocuk gibiydim
Dokunsanız ağlayacaktım
Yenikapı’da bir tren vardı.

Sisler bulvarı’nda öleceğim
Sol kasığımdan vuracaklar
Bulvar durağında düşeceğim
Gözlüklerim kırılacaklar
Sen rüyasını göreceksin
Çığlık çığlığa uyanacaksın
Sabah kapını çalacaklar
Elinden tutup getirecekler
Beni görünce taş kesileceksin
Ağlamayacaksın! ağlamayacaksın!

(Attila İlhan)
…

Sisin Sanat, kültür ve edebiyat Dünyasında ayrı bir önemi vardır. Romanlara, öykülere, şiirlere, resimlere konu oluşturmuştur. Çoğu şairler sisten ilham almışlardır;
“Bir devri lanetiyle boğan şâirin “Sis”i.
Vicdan ve ruh elemlerinin en zehirlisi.
Hülyâma bir ezâ gibi aksetti bir daha;
Örtün! müebbeden uyu! ey şehr! -O bedduâ”

(Yahya Kemal Beyatlı)

…
Yazar Miguel de Unamuno’nun büyük yankı uyandıran romanın adı “Sis”ir.  Milli Eğitim eski Bakanlarından merhum Hasan Ali Yücel’in “Sis” adlı Romanı Türk Klasikleri arasında yerini almıştır.Özellikle polisiye romanlarıyla ünlenen Ahmet Ümit’in romanlarından biri “de Sis ve Gecedir.”(1996)
…
Türkçemizde öz bir söz vardır;
“Güzel gelecek günlerin gecesi, sisli olurmuş.”
Geceleri sisler içinde dolaşalım dolaşmasına da, sabahımız güneş gibi pırıl pırıl aydınlık, renk cümbüşü içinde olsun.
—

Sisler bulvarı bir gece haykırmıştı
Ağaçları yatıyordu yoksuldu
Bütün yaprakları sararmıştı
Bütün bir sonbahar ağlamıştı
Ağlayan sanki istanbul’du
Öl desen belki ölecektim
İçimde biber gibi bir kahır
Bütün şiirlerimi yakacaktım
Yalnızlık bana dokunuyordu.
Eğer sisler bulvarı olmasa
Eğer bu şehirde bu bulvar olmasa
Sabah ezanında yağmur yağmasa
Şüphesiz bir delilik yapardım
Hiç kimse beni anlayamazdı
0n beş sene hüküm giyerdim
Dördüncü yılında kaçardım
Belki kaçarken vururlardı.

(Attila İlhan)
…

Sisler bulvarı’ndan geçmediğin gün
Sisler bulvarı öksüz ben öksüzüm
Yağmurun altında yalnızım
Ağzım elim yüzüm ıslanıyor
Tren düdükleri iç içe giriyorlar
Aklımı fikrimi çeliyorlar
Aksaray’da ışıklar yanıyor
Sisler bulvarı ayaklanıyor
Artık kalbimi susturamıyorum.

Sisler bulvarı’nda seni kaybettim
Sokak lambaları öksürüyordu
Yukarda bulutlar yürüyordu
Terkedilmiş bir çocuk gibiydim
Dokunsanız ağlayacaktım
Yenikapı’da bir tren vardı.

Sisler bulvarı’nda öleceğim
Sol kasığımdan vuracaklar
Bulvar durağında düşeceğim
Gözlüklerim kırılacaklar
Sen rüyasını göreceksin
Çığlık çığlığa uyanacaksın
Sabah kapını çalacaklar
Elinden tutup getirecekler
Beni görünce taş kesileceksin
Ağlamayacaksın! ağlamayacaksın!

(Attila İlhan)
…

Yeniden başa dönersek; Kış mevsiminin en sert geçen günleri.  Kar, buz, tipi ve sis…

İç Anadolu Bölgesi, bu bağlamda Konya, özellikle sabah ve akşam  vakitlerinde tam bir sis kenti; kimi anlarda göz gözü görmüyor. Ya  ova…Konya ovası hububat ambarı değil, sanki sisler bulvarı gibi…