Konya ile Girit bu atasözünde birleşiyor olsa da gerçek farklı

Deyimde geçen “Hanya”, Girit’in batısında yer alan ve bugün hâlâ aynı adla bilinen bir şehir. Ancak halk arasında “Konya” olarak söylenen diğer yerin aslı, Girit’teki “Gonia” isimli bir başka yerleşim bölgesi. Osmanlı döneminde Girit’te uzun yıllar görev yapan asker ve memurlar, bu iki şehri sık sık birlikte anardı. Zamanla “Hanya ile Gonia’yı görmek” tabiri, orada yaşanan zorlukları, sürgünleri veya bir olayın acı yönünü tecrübe etmek anlamında kullanılmaya başlandı.

Teleffuz benzerliği kullanımında etken

Deyimin Anadolu’da “Konya” biçiminde yaygınlaşması ise telaffuz benzerliğinden kaynaklanıyor. Halk arasında “Gonia” kelimesi zamanla “Konya” olarak söylenmeye başlandı ve deyim bugünkü hâlini aldı.

Kökleri 19. Yüzyıla uzanıyor

Tarihçiler, bu ifadenin kökenini 19. yüzyıl Osmanlı dönemine kadar götürüyor. O dönemde Girit’te görev yapan askerler arasında sıkça kullanılan bu söz, görev yerinin zorluğunu ve orada yaşanan tecrübelerin ağırlığını anlatmak için söylenirdi. Adadan Anadolu’ya dönen askerler ve memurlar aracılığıyla deyim, halk diline yerleşti.

Bakın hangi iki şehrin hikayesi

Bugün “Hanya’yı Konya’yı görmek” dendiğinde, bir kişinin artık işin ciddiyetini fark etmesi, gerçeği anlaması ya da başına gelen olaylardan ders çıkarması anlamı taşır. Ancak bu deyimin, kökleri itibarıyla Girit Adası’nın iki eski yerleşim yeri olan Hanya ve Gonia’dan doğduğu, pek çok kişi tarafından hâlâ bilinmiyor.
Kısacası, Anadolu’nun günlük dilinde yer etmiş bu deyim, aslında Osmanlı’nın Akdeniz’deki geçmişinden günümüze taşınan kültürel bir miras olarak dikkat çekiyor.