Siyaset ve Yönetim Hakkında

Siyaset dediğimiz şey yada daha resmi olarak yönetim biçimi-gücü dağıtan, bir toplumun amaçlarını oluşturan ve kararları veren toplumsal bir kurumdur. Güç (iktidar) ve Otorite: Sosyolog Max Weber (1978) her toplumun, kimilerinin direnişine rağmen, arzu edilen sonuçları elde etme yeteneği olarak tanımladığı Güce dayalı olduğunu iddia etti. Gücün kullanımı, bir toplumun politik yaşımını yönlendiren, formel bir organizasyon olan hükümetin işidir. Hükümetler halkından itaat bekler; Weber’in belirttiği gibi, birçok yönetim insanlarını açık olarak tehdit etmez. Çoğu zaman (yöneticiler dahil) insanlar, toplumun siyasal sistemini kabul ederler, ya da bu yolla yönetime geldikleri için en azından saygı duyarlar. Weber hiçbir hükümetin, eğer itaat sadece kaba güç tehdidiyle sağlanıyorsa, uzun bir zaman iktidarda kalamayacağını belirtmiştir 1:(syf:436, Bl:17). Polis devleti kurmak tehlikelidir Ayrıca, herkesi izleyecek yeterince polis asla olmayacaktır – hem polisi kim izleyecektir? Bu nedenle her hükümet insanların gözünde kendisini meşru göstermeye çalışır. Bu olgu bizi Weber’in OTORİTE kavramına götürür, İNSANLARIN ZORA DAYALI OLMAKTAN ÇOK MEŞRU OLARAK ALGILADIKLARI GÜÇTÜR OTORİTE. Hükümetler seçimle aldıkları ham bir gücü daha istikrarlı bir otoriteye nasıl dönüştürürler? WEBER bu konuda üç biçime işaret eder: GELENEKSEL OTORİTE: Sanayi öncesi toplumlar köklü kültürlerine olan saygılarıyla meşrulaştırılan bir güç olan geleneksel otoriteye yaslanır. Toplumlar sanayileştikçe geleneksel otorite zayıflar. HANNAH ARENDT (1963) geleneksel otoritenin, ancak herkesin aynı inançları ve yaşam biçimini paylaştıkça güçlü kaldığına işaret etmiştir. Bu nedenle herkes aynı inanç ve aynı yaşam biçimine bilinçli olarak yönlendirilebilirler. Toplum da bunu fark edemeyebilir. Modern bilimsel düşünce, endüstriyel üretimin gerektirdiği uzmanlaşma, kültürel değişiklik ve ilerleme, toplumsal değişmeler geleneği zayıflatır. Geleneksel otorite aynı zamanda erkeklerin kadınlar üzerine tahakkümü anlamında ataerkillik (erkek egemen) için bir güç kaynağıdır. Bu geleneksel güç biçimi, giderek daha fazla itiraz görmesine rağmen, hala yaygındır. (Kadınların 2.ci sınıf sayılması ve tuhaftır ki bunu destekleyen kadın yazar-çizerler de vardır). Çocukken anne-babamızın isteğine “-Niçin?” dediğimizde “-çünkü ben öyle dedim” cevabı ile karşılaşmışızdır. Bu onların taleplerinin tartışmaya açık olmadığını belli eder. Bu yolla da geleneksel otorite kurulmaya çalışılır. RASYONEL- YASAL OTORİTE: ( Bürokratik otorite de denir) Yasal olarak yürürlüğe girmiş kurallar ve düzenlemelerle meşrulaştırılan güç olarak tanımlanmıştır. Rasyonel düşünceye yöneltilen örgütlenme tipi bürokrasidir. ADALET, düzenlenmiş hukuk kuralları ile sağlanır ve kimse bunu çiğneyemez. Örneğin; Rektörler, dekanların otoritesi, bürokratik kurallarla sahip oldukları makamlara dayanır (Yani şahsın değil, makamın otoritesidir). Polis de rasyonel otoriteye dayanır. Kanunla belirtilmiş yetki ve selahiyeti dışında, şahsi davranışlarda bulunamaz. Yöneticiler, otoritenin kişide değil, fakat makamında yattığını gösteren hukuka göre kabul ederler ya da bu iktidardan vazgeçerler 1(sy:437) KARİZMATİK OTORİTE: Son olarak Weber, gücün karizma aracılığı ile otoriteye dönüşebildiğini iddia etti. Karizmatik otorite; meşruluğunu olağanüstü kişisel niteliklerden alarak, sadakat ve itaate sevk eden güçtür. Kişinin soyuna ya da makamına değil, daha çok kişiliğine dayanır ( İmaj makerların çabası da bu yöndedir). Karizmatik liderler tarih boyunca görülmüştür. Kendi kişisel becerilerini kullanarak (görüntü, hitabet, ses vs.) hedef kitleyi (seçmen) taraftarlarına dönüştürmüşlerdir. Genellikle kendi kurallarını yaparlar ve statükoya meydan okurlar ( örnekler: Adolf Hitler, Hindistan özgürlük mücadelecisi Mahatma Gandhi, ABD’de sivil haklar lideri Martin Luther King Jr., toplumu kendi etraflarında toplamışlardır. Karizmatik otorite tek bir bireyden gelir, liderin ölümü bir kriz yaratır. Varlığını devam ettirebilmesi için rutinleşmesi, karizmatik otoritenin; geleneksel ve bürokratik otoritenin bir bileşimine dönüşmesi gerekir. Literatür(Faydalanılan eser): 1-SOSYOLOJİ John J. Macionis’den çeviri:Prof. Dr. Vildan AKAN Nobel yayın evi 13.Basım 2013