Siyaset ve Politika

■ En politique, ce qui n'est pas nécessaire, n'est pas utile; ce qui n'est pas utile, est nuisible.”    (Siyasette, zorunlu olmayan faydalı değildir; faydalı olmayan da zarar verir.) ... Teoride ve pratikte kimi zaman “politika” kimi durumlarda da “siyaset” sözcüğünü kullanırız. İki sözcüğün anlamı da aşağı yukarı aynı da olsa kökenleri değişiktir; Siyaset (Arapça) ve politika (Yunanca). Yunanca politika, Aristo’nun kullandığı biçimiyle, şehirde yani “polis”te yönetim açısından olup bitenler anlamına geliyor. Arapça siyaset ise at terbiyesi demektir ve bu bağlamda da seyis ve siyaset sözcükleri akrabadır. Yunan uygarlığını da yansıttığı için politika doğrultusunda Batı’da sorunlar diyalogla, doğu kökenli siyaset de ise çoğu kez kavgalarla çözüme kavuşturuluyor. Eflatun döneminden bu yana demokrasi üzerine öyle çok şey söylenmiş, tartışılmış ki insan bunları anımsayınca şaşırıp kalıyor.    Bilim nedir, politika nedir? ■ "Bilim", doğada kendiliğinden sürüp giden çeşitli olayların gözlenmesiyle; o olaylardaki "sebep-sonuç" ilişkisini saptayarak, onların bağlı olduğu yasaları insan iradesi altına alma ve bu sayede insan hayatını kolaylaştırmaya uğraşma çabasıdır. Örneğin suyun 100 derece sıcaklıkta buhar olmaya, "0" derecede de buz tutup katılaşmaya başladığını saptamak gibi... Ve bir de buharın, sıkıştırıldığında baş edilmez gücünü keşfedince... Bir zamanlar yelken ve küreklerle giden teknelerin, buhar gücüyle dönmeye başlayan pervaneleri ve artan hızları... ■ "Politika" ise, yönetilen kitleleri iktidarlara bağlı tutabilmek için kullanılan yöntemlerdir. Bu yöntemler "güzel vaatleri" de içerir, kitlelerin gururunu okşamayı da; ortak bir güvence ortamını bozmaya kalkanlarla, ortak bir koşullanmaya ters düşenleri cezalandırmayı da.  "Bilim" ve "politika"nın ikiz kardeşler gibi, birbirleriyle el ele tutuştuğu diyarlarda; insanların refah ve güvence platformu kanatlandıkça kanatlanır. "Politika"nın; "bilimselliğe", yani doğa yasalarıyla, insan beyninin buluşmasına boş verdiği diyarlarda, çağın gerisinde kalınır ve "onlar-biz" ayrımları yapmaya başlanır.    ■  "Politika" yönetilen kitleleri iktidarlara bağlı tutmak için kullanılan yöntemlerdir. Bunlar "güzel vaatleri"   kitlelerin gururunu okşamayı içerir, ortak bir güvence ortamını bozmaya kalkanlarla, ortak bir koşullanmaya ters düşenleri cezalandırmayı da öngörür. ABD demokrasisinin kurucularından John Adams, Thomas Jefferson’a 19 Mayıs 1921’de yazdığı mektupta diyor ki; “Özgür bir devlet öyle komplike bir makinedir ki onun zembereklerinin, çarklarının, ağırlıklarının güzel ve tam uyum içerisine sokulmasını çağımızın artistleri iyi anlayamadılar ama halk onlardan da daha az anladı.” ■ Özgür bir ülkede her birey kendi görüşünü açıklama hakkına; diğerleri de onu dinlememe hakkına sahiptir. (Collie) ■ 300 yıl önce yaşamış olan Alexander Pope’dan da bir cümle: - Siyasal bir parti, birkaç kişinin çıkarı için; çoğunluk olanların aklını yemesidir.    Dış politikada başarı ■ İsmet Paşa'nın dış politikayla ilgili, ilginç bir değerlendirmesi vardır. Bir panel öncesinde; "iyi bir dış politika yürütmek için" demişti, "iki unsur gerekir. Bunlardan biri, iyi ve sağlam bir ekonomi; öbürü de, iyi yetişmiş bir diplomat kadrosu". *** Dört kişi toplanmış, en eski mesleğin hangisininki olduğunu tartışıyorlarmış.    Doktor; “Benim mesleğim bütün mesleklerden daha önce vardı. Havva anamızın, Âdem babamızdan çıkarılan bir göğüs kemiğinden yaratılmış olması, tıbbi bir operasyon da sayılmaz mı? En eski meslek benimki işte. Mimar; “Hayır, önce dünyayı inşa etmek gerekiyordu. Bu da bir mimarlık işiydi. Benimkidir en eski meslek.”    Filozof; “Hepiniz yanılıyorsunuz, dünyayı inşa etmeden önce, “kaos” hakkında bir fikir sahibi olmak gerekiyordu. Bu da bir “düşünce” işleviydi; yani bir filozofluk erdemi.    Politikacı; “Ya öyle mi,  söylesenize o “kaos”u kim yaratmıştı önce?