Mesnevi, Divan-ı Kebir ve Ramazan

  Yaşam görüşünü "Hamdım, piştim, yandım" diye özetleyen düşünür - şair Hz. Mevlana’ yı  tam anlamıyla anlatabilmek olanaklı değildir. Hz. Mevlana her ne kadar dış görünüşü  bağlamında sıradan bir insan gibi de olsa da kendisinden asırlar sonra bile tüm insanların duygu ve düşünce ikliminde ufuklar açan bir evrensel değerde bir hazinedir. Hz. Mevlana, yaşamı boyunca Kuran ve Sünnetten bir adım dahi ayrılmamıştır;     Men bende-i kuranem Eğer can dârem Men hak rah     Muhammed Muhtare    Eğer nakl kûned cüz    İn kes ez köftârem    Bizârem e-züvez    En sühan bizârem "Ben sağ olduğum sürece Kur'anın kuluyum. Kölesiyim, Ben Muhammed Muhtarın (s.a.v.) yolunun toprağıyım. Eğer benim sözümden bundan başka anlam çıkarır, anlatılırsa, beni başka türlü anlatandan da, o sözden de bıkmışım, usanmışım" ***   Büyük Türk düşünürü ve şairi Mevlana’nın ünlü yapıtları Mesnevi ve Dîvân-ı Kebir’de mini bir gezi yaptım. Duygunun, düşüncenin, felsefenin, öğretinin, şiirin, kıssa ve hissenin, ışığın, aydınlığın bilgeliğin,  iyimserliğin, hoşgörünün okyanusunda kulaç attım. Zaman ve mekânlara sığmayan iki engin Okyanusta Ramazan ile oruca ilişkin kimi söz incilerine ulaştım. İşte onlardan bir kez daha kimi kesitler; ■ Oruç ayı olan Ramazan’a neşeli olarak girilmeli; ona kavuşulduğu için Cenâb-ı Hakk’a şükredilip sevinilmelidir. ■ Oruç; kişide imanın, Allah’ı sevmenin, O’na bağlanmanın, O’ndan sakınmanın, haramdan kaçınmanın varlığına şahitlik eder. ■ Ramazan’da sadece yemek ve içmekten kaçınmak değil, kötü söz söylemek ve kötü iş işlemekten de kaçınmak, bunlara sabır göstermek gerekir. ■ Orucun bazı zorlukları varsa da, yüzlerce çeşit hüneri de vardır. Oruç; şeytanı ve nefsi güçsüz ve etkisiz hâle getirir, maddî ve manevî açıdan temizliği gerçekleştirir, gönlü bedenî isteklerin egemenliğinden kurtarır, nefsi kirlerinden arındırır, ruhu özgürleştirir, gönül gözünü açar, manevî görüşü artırır, sabrı - bedensel hastalıklardan korunmanın yollarını öğretir, insanı olgunlaşır, manevî rızıklara ulaştırır, Allah’a yakınlaştırır. ■ İhsanda bulunmak, doyurmak, konuk davet etmek: “Ey ulular, biz sizinleyiz, size doğru bir özle inandık” demektir. ■Armağanlar, sunulanlar “Ben seninleyim; seni seviyorum” diye tanıklıktan ibarettir. ■ Kim, bir mal veya afsun için çalışır, uğraşırsa bu ne demektir? “İçimde bir cevherim var”, demektir. ■ Allah’tan çekinmemden yahut cömertliğimden bir cevherim var ki bu zekâtla oruç ikisine de şahittir. ■ Oruç der ki: “Bu, helalden çekindi, bil ki harama ulaşmasına artık imkân yok.” ■ Zekât der ki: “Kendi malını bile veriyor, artık, kendisiyle aynı dinde, aynı yolda olandan nasıl çalar? ■ Avcı tane saçar ama acımasından değil, avlanmak için. ■ Kedi de oruç ayında oruç tutar ama kendisini av avlamak için uyur gösterir. ■ Bu eğrilikten yüzlerce kavim, kötü sanılmıştır. Bu kötü kişi, cömert kişilerle oruç tutanların adını da kötüyü çıkarmıştır. ■ Fakat Allah’ın lütuf ve ihsanı, o eğri işlerde bulunmakla beraber nihayet onu hepsinden de arıtır. O, kötülüğü aşmış, ayın on dördüne bile vermediği ışığı vermiştir. Allah, onun çalışmasını bu kötülükle karışmadan yıkar. Bu suretle de Allah’ın yarlıgayıcılığı meydana çıkar, bu miğfer kulun kelliğini örter. ■ Yağmur, pislikleri arıtmak için gökten yağar. Sevgi (kulluk), düşünce ve mânâdan ibaret olsaydı, bize oruç ve namaz lüzumlu olmazdı. Bağlılık ve sevgiden bir eser olsun diye dostlar birbirine armağan sunarlar. ■ Oruca sarıl, sabret; orucu terk etme, her an Hak’tan rızkını bekle! ■ Oruç yüzünden bizim canımız dirilik elde edecektir! ■ Ramazan geldi; aşk ve iman padişahının sancağı erişti! Artık maddi yiyeceklerden elini çek! Çünkü göklerden manevi rızık geldi ve can sofrası kuruldu! İmansızlık ordusunu kırdı geçirdi! ■ Bir bakıma oruç, bizim kurtuluşumuzun kurbanı sayılır; bizim canımız, onun yüzünden dirilik elde edecektir! ■ Bu kutsal ayda gönül de boş durmadı; ümitsizlik perdesini yırttı, göklere uçtu! ■ Ramazan günlerinde sarkıtılan merhamet ipine sarıl, şu beden kuyusundaki hapisten kendini kurtar! Yusuf aleyhisselam kuyunun ağzına geldi, seni çağırıyor; çabuk ol! ■ Hz. İsa, beden eşeğinin arzularından kurtulunca, duası kabul edildi!  Sen de nefsanî isteklerden temizlen, elini yıka! ■ Oruç, can gözünün açılması için bedenleri kör eder. Senin gönül gözün kör de, o yüzden kıldığın namazlar, yaptığın ibadetler sana o aydınlığı vermiyor. ■ Oruç,  insan biçimindeki hayvanın hayvanlığını giderir. Bu yüzdendir ki oruç, insanın insanlığını olgunlaştırır. ...    Okursanız bir kitabı, Sahibi sorarsınız. Gördünüz mü bir hoş yapı, Yapan kimse ararsınız. Sahipsiz mi yerler, gökler    Düşününce insan anlar, Her şey bize isbat eder Büyük, Kadir bir Allah var. --- Bir Rum usta Mevlana'nın evinde ocak yapıyordu. Dostlar şaka olsun diye o Rum ustaya: "Niçin Müslüman olmuyorsun? Dinlerin en iyisi İslam'dır" dediler. Oda yanıt verdi; "Elli yıldır İsa dinindenim, dinimi terk konusunda ondan korkuyor ve utanıyorum" Bu sözleri duyan Hz. Mevlana "İmanın sırrı korkudur. Her kim Allah'tan korkarsa, o hristiyanda olsa din sahibidir" diye konuştu. Hz. Mevlana'nın bu hoş görüş'lü sözleri üzerine o Hrstiyan usta, Müslümanlığı kabul etti. (Mevlana, hayatı, Şefik Can, S.106)