OSMANLI’DA DIŞ BORÇLANMA

Tarihimizde öyle cüceler vardır ki bize onlar büyük veya kahraman olarak öğretildiler. Bunlardan birisi Tanzimat döneminin önemli paşası ve Osmanlının boynuna ilk idam ipi olan Tanzimat Fermanını da hazırlatıp Gülhane parkında okuyan Mustafa Reşit Paşadır. Yıllarca İngiltere’de Osmanlı büyükelçiliği de yapmış 33 dereceli bir masondur. 1831 yılında Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa Fransızların kışkırtması ile isyan etti. İngiltere Osmanlı’yı paşaya karşı kışkırtıyordu. Padişah 2. Mahmut’tu. Nihayet Mısır ordusu ile Osmanlı ordusu arasında çıkan savaşı Osmanlı kaybetti. Konya dahi paşanın eline geçti. Osmanlı paşayı durdurmak için İngiltere’den yardım istedi. İngiltere Osmanlı’dan birtakım ekonomik imtiyazlar elde ederek bu desteği vereceğini söyledi. Bunun için iki devlet arasında 1838’de Balta Limanı Antlaşması yapıldı. Bu anlaşma ile İngiltere tüccarları Osmanlı’dan büyük imtiyazlar elde ettiler. Bu anlaşma sonrasında Osmanlı ekonomisi adeta çöktü. 1840 yılında paşa durduruldu. Ama bu durdurma Osmanlı’ya pahalıya patladı. Ekonomi iyice çöktüğü için 1850-51 yıllarında maaşlar ödenemez hale geldi. Osmanlı Rusya arasında çıkartılan Kırım harbi giderlerini de karşılamak ve hazineye nefes aldırmak için İngiltere’den faizle 3 milyon sterlin borçlandı. Padişah Abdülmecit’ti. Tabi bu faaliyetlerde yine başrollerde Mustafa Reşit Paşa vardı. Devamlı İngiltere ve azınlıkların menfaatlerini gözetiyordu. Bundan sonra da borçlanmalar devam etti. Nihayet 2.Abdülhamit Han Padişah olduğunda yani 1876’da Osmanlı borçları 300 milyon sterlindi.  Alacaklı devletlerle bazı vergileri kendilerini bırakmak şartı ile anlaştı. Tarihimizde buna Duyun-u Umumi denir. Padişahlığı bıraktığında devletin borcu 30 milyon sterline inmişti. Hiç borç almamış, 33 sene devleti yönetmiş, ülkesinin her köşesine de kalıcı eserler bırakmıştı. Ondan sonra iktidara gelen İttihat ve Terakki 9 senede Osmanlı borçlarını 200 milyon sterline çıkardı. Milli mücadeleden sonra 1923 yılında toplanan Lozan Barış Antlaşması sırasın da bu borcun 100 milyon sterlinini Türkiye Cumhuriyeti, 100 milyon sterlinini de Osmanlıdan ayrılan devlet üzerine kaldı. Türkiye bu borcu 1950’li yıllara kadar ödedi.