KAMU POLTİKASI OLARAK ULAŞIM ve TAKSİ TAŞIMACILIĞI

Şehirlerin büyümesi, konut ve iş alanlarının farklılaşması, ücret ve maaşların yetersiz kalması gibi pekçok sebepten dolayı şehir içi ulaşım nitelik değiştirmiştir. Bu konuda kamu politikası zamanında oluşturulmadığı takdirde trafik kargaşasından, trafikte geçirilen zamanlar, enerji israfı gibi bir çok kayıp ortaya çıkmaktadır. Bunların çözümüne yönelik politikalar geliştirilmediğinde kayıplar günden güne büyümektedir.
Şehir içi ulaşım yetkisi esasen belediyelere (büyükşehirlerde büyük şehir belediyelerine) verilen bir imtiyazdır. Belediye bu imtiyazını ya kendisi işletmecilik yaparak veya yaptırarak, yetki vererek yerine getirmektedir. Otobüs, minibüs işletmeciliği kitle ulaşım iken, taksi işletmeciliği daha çok ferdi işletmecilik sınıfına girmektedir. Bununla birlikte dünyanın farklı ülkelerinde farklı işletmecilik modelleri görülmektedir.
Bu kapsamda merkezi idarenin genel politikaları yanında yerel yönetimlerin ulaşım master planları hazırlamaları ve bunun güncellenmesi önemli bir husustur. Yerel yönetimlerin bu konuda gayet duyarlı olmaları gerekir.
Bu konuda akademik camiada önemli tez çalışmaları yapılmaktadır. Nitekim böyle bir doktora çalışmasında İstanbul’da taksileri münhasıran düzenleyen bir kurumsal yapı olmadığı, taksi taşımacılığında maliyet analizinin ciddi olarak ortaya konulmadığı, toplu taşımı ile taksi taşımacılığı entegrasyonu konusunda ciddi eksiklikler olduğu, talep yönetiminin yetersizliği, Uber ile işbirliği imkanlarının gerekliliği, büyükşehirler için özellikle İstanbul için ulaşım idaresi kurulması ile taksiler için ciddi bir reformun yapılması üzerinde durulmaktadır. Bunun bir örneği için bakınız: Kaan Yıldızgöz. Emergence of Transportation Network Companies: An Analysıs Of Urban Mobılıty, Regulation And Future Role in Urban Mobility Ecosystem.i İstanbul Sabahattin Zaim Ün. yayınlanmamış doktora tezi. Mart-2022.
Bu bağlamda, taksi endüstrisi için şunlar yapılabilir:
• Arz ve talep dengesini sağlayarak yolcular için dezavantaj yaratmadan sektöre adil getiri sağlama fırsatı yaratmak,
• Kurumsal bir kapasite oluşturmak,
• Eğitimli ve kalifiye sürücüler istihdam etmek,
• Güvenli ve konforlu araçlar kullanmak.
Plaka tahdidi veya düzenlemesinin “rant” şekline dönüşmesi ülkemizde görülen önemli bir sorundur. Ömür boyu plaka uygulamasının taksi ücretlerinde üçte bir pahalılığa yol açmaktadır. Ayrıca bu durum taksilerin yenilenememesi, şoförlerin hak kayıplarının meydana gelmesine neden olmaktadır.
Korsan taksi tabir edilen, herhangi bir yetkisi olmadığı halde fiilen çalışan binlerce taksi bulunmaktadır. Plakaların ömür boyu olmasının ortaya çıkardığı yüksek rantların bir başka sıkıntısı budur.
Büyükşehir belediyelerinin taksi şoförlerinin eğitimi, teftişi konularında yeterli faaliyetlerinin olmadığı da tespit edilen hususlardır. Hatta taksi şoförlerinde uyuşturucu bağımlılık oranının belli olmadığı, yani önemli sorunlar olduğu da dikkat çekilen hususlar arasındadır.