GELİR VE YAŞAM KOŞULLARI ARAŞTIRMASI, 2021

Gelir ve yaşam şartlarıyla ilgili araştırma ankete yöntemine dayanmaktadır. Hane halklarından elde edilen veriler ayrıca bölgesel düzeyde değerlendirilerek iller ve bölgeler arası farklar ve buradaki gelişmeler ele alınmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2021 geçtiğimiz günlerde yayınlandı. Burada dikkatimizi çeken bazı verileri vereceğiz. Daha fazla bilgi almak isteyen şuraya bakabilir: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2021-45581
Bu verilerden önceki yıllara ait bilgileri de elde etmek mümkündür.
Nüfus yüzde yirmilik beş dilime ayrılarak her bir kesimin kullanılabilir gelirine bakıldığında en düşük grup %6, en yüksek grup % 46.7 olmuştur. Gelir dağılımının adil olup olmadığını gösteren gini katsayısı, hanehalklarının ortalama gelirleri, aile türlerine göre gelirler verilmiştir.
Milli gelirden en fazla payı % 47.1 ile maaş ve ücretler almaktadır. Dolayısıyla maaş ve ücretlerdeki düzenlemelerin ne derece etkili olduğunu gösterir. Transfer ödemeleri %23.9; müteşebbis gelirleri %17.5’dur. Yine verilerde bir önceki yıla kıyaslama yapılmaktadır. Başka bir nokta; en yüksek ortalama iş geliri yükseköğretim mezunlarına aittir. Ücret ve maaşlarla işveren ve esnaf gelirleri karşılaştırması da vardır.
Kendine ait konutta yaşayanların oranı %57.5; kiracıların oranı % 26.8 (kira zamları onun için çok öneli oluyor); kira ödemeyenlerin oranı % 14.6 ve lojmanda oturanların oranı % 1.2.
Evlerde en önemli sorun yalıtım görünmektedir. Yine hane halklarının borçluluk oranları % 63.7.
Ayrıca verilerde göreli yoksulluk, maddi yoksulluk ve sürekli yoksulluk rakamları yer almaktadır.
Araştırma sonuçlarına göre İstanbul, Ankara ve Ankara illerinde yıllık fert geliri en yüksek rakam olmuştur. Bu illeri Batı Akdeniz bölgesindeki iller Trakya illeri ve Marmara bölgesindeki iller olmuştur. Doğu ve Güneydoğu illeri düşük kalmıştır. Ayrıca gelir eşitsizlikleri, kullanılabilir net gelir ile göreli yoksulluklar verilmiştir.
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla göre 0,3 puan azalarak 2021 yılında %57,5 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı %26,8, lojmanda oturanların oranı %1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %14,6 oldu.
Bölgeler arası gelir ve hayat şartlarında önemli farklar vardır. Tüm ülkede eşit sosyal ve iktisadi şartlardan bahsetmek zordur. Zira hukukta yani normlar dahilinde eşitlik olur, ancak insanların iktisadi ve kültürel şartlarda eşitliğinden bahsedilemez. Belki iktisadi şartların dengeli olması daha tutarlıdır..
Bu dengeyi merkezileşme ile sağlamak çoğu zaman mümkün değildir, her taş yerinde ağırdır, derken aslında yerel/mahalli özelliklerin öneminden bahsedilir. Burada her şeyi kamuya yani devlete bağlamamak doğru değildir. Çünkü milli gelir içinde devletin payı özel kesimin payından fazla değildir. Mesele burada kaynakların halk tarafından nasıl kullanıldığıdır. Maalesef bizde her şey özellikle bazı bölgelerde devlet tarafından yapılması beklenmektedir. İnsanlar ise ellerinde altın ve yabancı para biriktirme yarışması içinde kalmakta, yatırımları ve gelişmeyi sadece devletten beklemektedir. Özel sektör veya kamuya ait kooperatif gibi yerlerde yerel gelişmeye yeterli önem verilmediğinden topyekün bir kalkınma sağlanmada zorluk çekilmektedir.
Bir elin nesi var, iki elin sesi var, derken herhalde bir yandan devlet yatırımları diğer yandan da fert ve toplum, sivil toplum, kooperatif gibi kurum ve kuruluşların ortak gücü ifade edilmektedir.
Kanaatimizce gelir ve yaşam koşullarının iyileştirilmesini “bir elin nesi var, iki elin sesi var” bağlamında düşünmek gerekir.