Unutulmuş Kale: Gevale

Her Konya doğumlu muhakkak başka memleketlerden kişilerle şehirlerarası kıyaslamalar yaparken ya da ‘Konya antipatisi’ olan birini susturmaya çalışırken; “Biz yıllarca başkentlik yaptık” diyerek tartışmadaki üstünlüğü bir anda ele geçirir. Evet, başkentten bahsediyorum. Konya Türk tarihindeki en önemli devletlerden biri olan Anadolu Selçuklularına iki yüz seneye yakın başkentlik yapmış, büyük bir medeniyetin hala izlerini taşıyan kutlu bir şehir. Konya’nın önemini, coğrafi konum, tarımsal üretim, medeniyet izleri ve birçok alanda anlatmak mümkün. Medeniyet izleri demişken, 2012 yılında şehrin önemli figürlerinden olan neredeyse birçok bölgeden de görülebilen ‘Takkeli Dağ’ında bir kazı çalışması yapıldı. Bu çalışma sonucunda Takkeli Dağ’ın zirvesini büyük bir kompleks yapıya bıraktığına şahit olduk. Bu yapı bugünlerde sıkça duyduğumuz ‘Gevale Kalesi’ydi. Peki, bu kale neyin nesiydi? Kalenin bulunduğu yeri düşündüğümüz zaman Konya’nın batı kısmında kaldığı ve eski dönemlerde Konya’yı ele geçirebilmek için öncelikle Gevale Kalesi’nin ele geçirilmesi gerektiğini düşünmeliyiz. Anadolu Selçukluları da Konya’yı fethetmeden önce, Bizans’ın elinden Gevale Kalesini almış, daha sonra da şehrin üzerine yürüyerek fethini tamamlamıştır. 12.Yüzyılın sonlarına doğru Selahaddin Eyyubi’nin Hıttin Savaşı’nda Haçlıları mağlup etmesi sonucu Kudüs’ün tekrar Müslümanların eline geçmesini fırsat bilen Avrupalılar, yeni bir haçlı seferi için propagandalara başlamış ve öncelikle Anadolu’nun üzerine adeta akbaba gibi çullanmışlardır. Bu süreç içerisinde Konya’da bulunan Selçuklu Hanedanlığı, Haçlı Seferinin olumsuz etkisinden zarar görmemek adına, Gevale Kalesine sığınmıştır. Kalenin Selçuklular zamanında sıkça kullanıldığını bilmekteyiz. Selçuklulardan sonra Konya’nın ve kalenin kontrolü Karamanoğullarına geçmiştir. Uzun süreler Karamanoğullarının kontrolünde olan şehir ve kale, Osmanlı Devleti’nin en önemli padişahlarından biri olan II.Mehmet yani Fatih Sultan Mehmet Döneminde ele geçirilmiştir. Kalenin zor ele geçirilmesinden dolayı padişahın kaleyi yıktırma emri verdiği de bilinmektedir. Gevale Kalesi için şu cümleleri kursak yanlış olmaz herhalde. Bizans döneminden Osmanlı Devletine kadar ayakta kalan, sadece kale olarak kullanılmamış, yeri geldiğinde sultanların eğlence ve av merasimlerinin düzenlendiği yer, Osmanlı döneminde de bölgenin yüksekte kalmasından dolayı hilalin tespit yapıldığı yani Ramazan ayı ve bayramların başlangıcının karar verildiği yer olarak göze çarpmakta. Gevale Kalesi gibi bir önemli yapıtı arkeolojik kazılarda gün yüzüne çıkartan, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü ve Selçuklu Belediyesi’ne yaptıkları çalışmalar için teşekkürlerimizi sunuyoruz. Her gün yeni saldırılarla medeniyetimizi hedef alanlar şunu unutmamalıdır; Kıyamet kopana kadar, Türk’ün tarihi yazılmaya devam edecek...