Tüm Dünyayı Saran Büyük Tehlike Obezite

Bugün size günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer alan OBEZİTE’ den bahsetmek istiyorum.   Obezite, bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır.   Beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır ve insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan besin öğelerini yeterli ve dengeli miktarda alıp vücutta kullanabilmesidir.   “Karın doyurmak, açlığı bastırmak, canının çektiği şeyleri yemek veya içmek değildir.”   Günlük yaşamda bireylerin (gebe, emzikli, bebek, okul çocuğu, genç, yaşlı, işçi, sporcu, kalp-damar, şeker, yüksek tansiyon hastalığı, solunum yolu bozuklukları vb.) yaşa, cinsiyete, yaptığı işe, genetik ve fizyolojik özelliklerine ve hastalık durumuna göre değişen günlük enerjiye ihtiyacı vardır.   Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için, alınan enerji ile harcanan enerjinin dengede tutulması gerekmektedir.   Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18'i, kadınlarda ise %20-25'ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranın erkeklerde %25, kadınlarda ise %30'un üstüne çıkması obeziteyi oluşturmaktadır.   Günlük alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olması durumunda, harcanamayan enerji vücutta yağ olarak depolanmakta ve obezite oluşumuna neden olurken, günümüz teknolojisindeki gelişmeler, yaşamı kolaylaştırmakla birlikte, günlük hareketleri önemli ölçüde sınırlamıştır.   Obezite; besinlerle alınan enerjinin (kalori) harcanan enerjiden fazla olması ve fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması (%20 veya daha fazla) sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmektedir.   Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından da obezite, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır. Dünyada Obezitenin Görülme Sıklığı Obezite küresel boyutta önemli bir halk sağlığı sorunudur. Hem gelişmiş ülkelerde hem de gelişmekte olan ülkelerde obezite her geçen gün artış göstermektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından Asya, Afrika ve Avrupa’nın 6 ayrı yöresinde yapılan ve 12 yıl süren MONICA çalışmasında 10 yılda obezite prevalansında %10-30 arasında bir artış saptandığı bildirilmiştir. 2008 yılında Obezite 400 milyon kişi iken 2015 yılında 700 milyon kişiye ulaşmıştır. “Hızla büyümekte ve bir çığ gibi tüm dünyayı sarmaktadır.!”

Türkiye'de Obezitenin Görülme Sıklığı

Ülkemizde de diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi obezite görülme sıklığı gün geçtikçe artmaktadır. “Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması-2010” ön çalışma raporuna göre Türkiye’de obezite sıklığı Kadınlarda % 41,0 Erkeklerde ise %20,5 olduğu görülmüştür”. Bu sonuç bize Türkiye de Obeziteli kişi görme sıklığımızın  %30,3 olduğu saptanmıştır. Bu sayılar özellikle Çocuklar (0-5 yaş)ve Adölesanlar da (6-18 yaş) artmaktadır.   Obezitenin Nedenleri Aşırı ve yanlış beslenme, fiziksel aktivite yetersizliği obezitenin en önemli nedenleri olarak kabul edilmektedir. Bu faktörlerin yanı sıra genetik, çevresel, nörolojik, fizyolojik, biyokimyasal, sosyo-kültürel ve psikolojik, sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama, sigara, alkol kullanma durumu, kullanılan bazı ilaçlar (antideprasanlar vb.), doğum sayısı ve doğumlar arası sürenin kısa olması ve pek çok faktör birbiri ile ilişkili olarak obezite oluşumuna neden olmaktadır. Tüm dünyada özellikle çocukluk çağı obezitesindeki artışın sadece genetik yapıdaki değişikliklerle açıklanamayacak derecede fazla  olması nedeniyle, obezitenin oluşumunda çevresel faktörlerin rolünün ön planda olduğu kabul edilmektedir.   Obezitenin gelişmesinde dikkat edilmesi gereken faktörlerden biri de yaşamın ilk yıllarındaki beslenme şeklidir. Yapılan çalışmalarda, obezite görülme sıklığının Anne sütü ile beslenen çocuklarda, anne sütü ile beslenmeyen çocuklara göre daha düşük oranlarda olduğu, anne sütü verme süresinin, tamamlayıcı besinlerin türü, miktarı ve başlama zamanlarının obezite oluşumunu etkilediği bildirilmektedir. DSÖ ve UNICEF (Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu) tarafından yayımlanan çeşitli dökümanlarda 6 ay tek başına anne sütü verilmesinin, 6.aydan sonra emzirmenin sürdürülmesi ile birlikte güvenilir ve uygun kalite ve miktarda tamamlayıcı besinlere başlanılmasının ve en az 2 yıl emzirmenin devam ettirilmesinin kısa ve uzun dönemde obezite ve kronik hastalık riskini azaltabileceği belirtilmiştir.   Siz özelsiniz ve çok değerlisiniz       Obeziteyi uzak tutmak için; * Az ve sık yiyin günde en az 5-6 öğün yemek metabolizmanızı hızlandıracaktır. Kilo vermenize yardımcı olacaktır. * Güne mutlaka kahvaltı yaparak başlayın. * Yemeklerinizi mümkün olduğu kadar sakin bir ortamda ve yavaş yiyin iyice çiğneyin. * Yemek yerken başka hiçbir şeyle meşgul olmayın * Gün boyunca idrarınızın açık renkte olmasını sağlayacak kadar su tüketmeye özen gösterin. Günde en az 2-2,5 litre (12-14 su bardağı) su tüketin. * Aşırı yağlı, şekerli gıdalar yerine düşük kalorili ama sağlıklı olan yiyecekleri seçin. * Günde en az 5-8 porsiyon sebze ve meyve tüketin böylece hem vitamin-mineral almış hem de posadan zengin beslenerek daha uzun süre tok kalmayı sağlamış olacaksınız. * Beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği, kepekli, esmer ekmeği tercih edin. * Yemek yaparken az yağ kullanın. Yağlar, karbonhidratlar ve proteinlere göre iki katından fazla kalori sağlarlar. * Bitkisel sıvı yağları kullanın. (zeytin yağı gibi) * Kızartmalar yerine daha sağlıklı olan haşlama, ızgara, fırınlama gibi yöntemler tercih edin. * Süt ve süt ürünlerinde az yağlı olanları satın alın (light süt, az yağlı/ yağsız yoğurt, yarım yağlı peynirler gibi ) * Diyet ürünlerini sınırsız tüketilebilecek yiyecekler olarak görmeyin çoğunun kalorisi oldukça fazladır. * Bir şeyler atıştırmak istediğinizde meyve, süt, yoğurt, ayran, kuru meyve ve az miktarda olmak koşuluyla fındık, ceviz, bademi tercih edin. Hazır meyve suları ve asitli içecekleri fazla tüketilmesinin önemli bir kilo alma nedeni olduğunu unutmayın. * Fiziksel aktivitenizi mutlaka arttırın. Haftada en az 3-4 kez yürüyüş yapmak (en az 45 dk ) yakın yerlere yürümek, merdivenleri kullanmak, dans etmek gibi * Alışverişe mutlaka tok çıkın ve diyetinize zarar verecek yiyecekleri satın almayın. Sıkıldığınızda bunu yiyeceklerle paylaşmayın. UNUTMAYIN Siz değerli ve çok özelsiniz kilo almak size ikinci bir sıkıntı olarak geri dönecektir. * Her şeyden önce kendinize güvenin ve bunun bir süreç olduğunu unutmayın ısrarla diyetinizi uygulamaya devam edin. Sadece kilo vermek değil onu koruyabilmek önemlidir. Sağlık dolu günler diliyorum Diyetisyen Serpil Parlak