KİTAP TANITIMI: ORTA DOĞU VE BATI ASYA’DA YEREL YÖNETİM SİSTEMLERİ

Yerel yönetimler (mahalli idareler) mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan ve organları halk tarafından seçilen kurumlardır. Kamu kesiminin sunduğu hizmetler içinde yerel yönetimlerin hizmetleri halkı doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle yerinde yönetim ilkesine (subsidiarity veya adem-i merkeziyet) göre yönetilirler. Dünyadaki yerel yönetimlerle ilgili en geniş teşkilat olan Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler (United Cities and Local Government, UCLG) bölgesel birimi olan Orta Doğu ve Batı Asya (Middle East and West Asia-MEWA) merkezi İstanbul Sultanahmet’tedir. Burada neşredilen son kitap ORTA DOĞU VE BATI ASYA’DA YEREL YÖNETİM SİSTEMLERİ” başlığını taşımaktadır. Kitap 441 sayfadır. (Geçen yıl bu kitabın İngilizcesi yayınlanmıştı.) Kitap yazarları Adem Esen ve Maan Chibli’dir. Maan Chibli, Suriye Halep belediye başkanlığını yapmıştır ve halen Bahçeşehir Üniversitesinde mimarlık bölümü öğretim üyesidir. Kitapta, alfabetik sıraya göre Afganistan, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn Filistin, Irak, İran, Katar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kuveyt, Libya, Lübnan, Mısır, Pakistan, Suriye, Suudi Arabistan, Türkiye, Türkmenistan, Umman, Ürdün ve Yemen ülkelerinin yerel yönetimleri incelenmiştir. Görüldüğü gibi bu ülkeleri Müslüman ülkeler oluşturmaktadır. Çünkü İsrail, Kıbrıs Rum Kesimi, Gürcistan ve Ermenistan bu bölgede yer almakla beraber, bu ülkeler kitapta ele alınmamıştır. Zira bu ülkeler UCLG-MEWA’ya üye değildir Ayrıca Mısır, Libya, Pakistan ve Türkmenistan da kapsama alınmıştır. Bu bölgedeki yönetimler hakkındaki bilgiler kısıtlıdır. Zira bu konudaki çalışmalar yeterli değildir. Ayrıca bölgede kullanılan dillerin farklı olması da bu kısıtı artırmaktadır. Bölge ülkelerinden Türkiye ve Azerbaycan Avrupa Konseyi ülkeleri, KKTC burada gözlemcidir. Dolayısıyla Konsey’in izleme raporları da bu ülkeler için dikkate alınmıştır. Her ülkenin yerel yönetim tecrübesi farklıdır. Zira yerel yönetimler bir ülkenin siyasi tarihi, etnik, ekonomik ve sosyal yapısı ile yakından irtibatlıdır. Ekonomik bakımdan gelişmiş ülkelerde bile tek bir yerel yönetim modeli yoktur. Bir ülkeyi model alıp, o ülkenin tarihini, sosyal, kültürel ve iktisadi yapısını, etnisitesini dikkate almamak büyük hata olur. “Her ülkenin yerel yönetim tecrübesi farklıdır. Bu nedenle ülkeler arasında karşılaştırma yapılmamıştır. İçindekiler yazısında da görüleceği gibi, ülkeler alfabetik sıraya göre verilmiştir. Ülke profili tablosunda her ülke hakkında genel bilgiler verilmiştir. Bu bilgilerde yeknesaklık sağlanması için UN Data & Dünya Bankası verileri kullanılmıştır. Bunun yanında belli başlı yerleşim yerlerini göstermek için her ülkenin siyasi haritası konulmuştur. Daha sonra birinci başlıkta Yerel Yönetimler Mevzuatı; ikinci başlıkta Yerel Yönetimlerin Yapısı; üçüncü başlıkta Yerel Yönetimlerin Görev ve Yetkileri, dördüncü başlıkta Yerel Yönetimler Açısından Zorluklar ve Fırsatlar ve son olarak Kaynakça yer almaktadır. Bu ana başlıklar altındaki alt başlıklarında da yazarlar arasında uyum sağlanmasına dikkat edilmiştir. Burada görülecek farklılıkları da bu çerçevede ele almakta yarar vardır. Ülkelerin yerel yönetimlerine dair bilgilere göre her ülkenin ele alındığı sayfa sayısı da değişmektedir. Ayrıca bu yönetimlerin karşılaştıkları nüfus, göçler, yerel hizmetler gibi konular ele alınmıştır. Yerel yönetimlere dahil olan belediyeler, bölge yönetimleri ve diğer yerinden yönetim kuruluşları üzerinde durulmuştur.” Pakistan İngiliz sömürgesinden bağımsızlığını kazandıktan sonra Batı ve Doğu Pakistan olarak kurulmuş, daha sonra Bangladeş’in ayrılmıştır. Bu ülke halen federal yapıya sahiptir. Bu sebeple yerel yönetimleri merkezi hükümet daha kuvvetli biçimde desteklemekte, eyaletlerle yerel yönetimler arasında zaman zaman sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. Türkiye yerel yönetim tecrübesi ve ekonomik gelişme bakımından bölge ülkelerine rehberlik edebilecek kapasiteye ulaşmıştır. Hem beşeri kaynaklar hem de belediye ekipmanları bakımından bu ülkelere yönelik çalışmaları artırmak gerekir. Bir yandan belediyeler diğer yandan da mal ve hizmet üreten işletmelerin bu hususa yönlenmeleri ilk yapılacak işlerdir.